O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

2.12-rasm
. Asinxron chastota o‗zgartkichning ulanish sxemasi 
Asinxron chastota o‗zgartkichlar chastotani oshirish kerak joylarda keng 
qo‗llaniladi, masalan tez yurar asinxron dvigatellarni 50 Hz dan ko‗p bo‗lgan 
chastotali tok bilan ta‘minlash uchun. Boshqa agregatlar, tok chastotasini 
o‗zgartirish uchun, ayniqsa katta quvvatlarda (masalan, sinxron generator 
yurituvchi dvigatel bilan) qimmatga tushadi. 
2.13-rasmda asinxron chastota o‗zgartkichning prinsipial ulanish sxemasi 
keltirilgan. O‗zgartkich (AChO‗) ning stator chulg‗ami normal chastotali 
f
1 
tarmoqqa ulanadi, uning rotor chulg‗ami esa kontakthalqa va cho‗tka orqali 
f
2 
tarmoqqa ulanadi. Yurituvchi dvigatel (D) xam birlamchi tarmoqqa ulanadi. 
Chastotani (
f
2
>f
1
) oshirish uchun o‗zgartkichning rotorini magnit maydoni 
aylanish yo‗nalishiga qarshi aylantiriladi. Shunda EYK 
E
2
s=s
o ‘
E
2
rotorda xosil 

---

90 
bo‗lgan EYK, 
f
2
=s
o ‘
f
1
>f
1
chastotaga ega bo‗ladi, chunki magnit maydonga rotorni 
qarama qarshi aylantirganda o‗zgarkichning sirpanishi 
s
o‘
>1 katta. 
Rotor zanjirining to‗la elektr quvvati P
e2
, 
s>
1 bo‗lganda elektromagnit 
quvvat P
em
bilan qo‗shilib P'
2
quvvatini xosil qiladi. 
Ma‘lum nisbatlarni inobatga olib quyidagicha yozamiz: 
1/s
o‗
(2.10) 
Agar dvigatel juft qutblari 
r
d
bo‗lsa, o‗zgartkichning esa juft qutblari 
r
o ‘
bo‗lsa, o‗zgartkichdagi sirpanish quyidagiga teng: 
(2.11) 
Bu erda n
1
- o‗zgartkich magnit maydoni aylanish tezligi; n
2
- o‗zgartkich 
rotorinig aylanish tezligi (yurituvchi dvigatelning sirpanishini xisobga olmaymiz).