С.Қ. Махмудов

VI-БОБ. БАНКЛАРАРО ҲИСОБ-КИТОБЛАРНИНГ ҲИСОБИ 
6.1.Банклараро ҳисоб-китобларнинг мазмуни ва уларнинг ташкил 
этилиши. 
Ўзбекистон Республикасида тўлов тизимининг ривожланиш 
босқичлари
10
 
Собиқ иттифоқ давлатлари орасида энг самарали ва жаҳон талаблари 
даражасида деб ҳисобланган республика тўлов тизимининг ривожланиши 
тўрт босқичга бўлинади: 
1-босқич 1991 йил. 
Вилоятлар ичида ҳисоб-китоблар почта ва ташувчилар орқали ягона 
ҳисоблаш марказида амалга оширилади. Бу жараѐн бир ҳафтани ташкил этар 
эди. Вилоятлараро ҳисоб-китоблар ҳам почта орқали авизо ҳужжатлари 
асосида амалга оширилган. Бунда маблағлар бир мижознинг ҳисобварағидан 
иккинчи мижознинг ҳисобварағига бир ойдан икки ойгача бўлган муддат 
мобайнида келиб тушар эди. 
1992 йил 
Марказий банк Бош ахборотлаштириш марказида банклараро ҳисоб-
китобларда электрон почта усули яратиш устида ишланди. Шунингдек банк 
амалий иш кунини компьютерлар воситасида бажариш амалий дастурини 
яратиш ва уларни банкларда тадбиқ этиш бўйича иш олиб борилди. 
1993 йил 
Шу 
йили 
қабул 
қилинган 
Ўзбекистон 
Республикасининг 
"Ахборотлаштириш тўғрисида‖ги Қонунини бажариш юзасидан Марказий 
банкда ва унинг ҳудудий Бош бошқармаларида ахборотлаштириш 
бошқармаси ва бўлимлари ташкил этилди. Банклараро махсус ажратилган 
алоқа каналлари вазифасида электрон тўлов тизимини ишга тушириш 
10
Ўзбекистон Республикаси Марказий банк сайтидан 2016 йил 1-ноябрь куни олинган
. 

---

187 
борасида иш олиб борилди. Республика банк тизимини ахборотлаштириш 
концепцияси ишлаб чиқилди. 
Собиқ Иттифоқ республикалари билан ўзаро ҳисоб-китобларни 
тартибга солиш ва уларга хизмат кўрсатиш амалий дастури яратилди. 
Марказий банкнинг ҳудудий бошқармалари тўлиқ компьютерлаштирилди. 
Яъни бир пайтда республика электрон тўлов тизимини замини яратила 
бошланди. Шу йилнинг декабр ойидан бошлаб жуда қисқа муддат уч ой 
мобайнида Собиқ Иттифоқ республикалари билан 1991, 1992 ҳамда 1993 
йиллардаги йиғилиб қолган ўзаро ҳисоб-китоблар, қарзлар ҳисоблаб чиқилди 
ва 1994 йилнинг март ойига келиб бу борада аниқ маълумотларга эга 
бўлинди.