С.Қ. Махмудов

3.5 Бухгалтерия ѐзувларидаги хатоларни тузатиш тартиби. 
Кунлик баланс ҳисоботлари ва шахсий ҳисобварақларга қўлда бирон-
бир тузатишлар қилинишига йўл қўйилмайди. 
Суммаларни ўчириб ѐзиш ва тузатиш, шунингдек ўчирувчи 
суюқликлардан фойдаланиб, уларга тузатишлар киритиш қатъиян 
тақиқланади.
Банк иш куни якунланиб, баланс ҳисоботи тузилиб Ўзбекистон 
Республикаси Марказий банкига жўнатилганидан сўнг, хато ѐзувлар 
аниқланган ҳолларда, ушбу хато ѐзувлар киритилган ҳисобварақларга эртаси 
банк иш куни тескари бухгалтерия ѐзувлари киритиш (сторно бериш) йўли 
билан, тузатиш мемориал ордерлари асосида тўғриланиши лозим. Бундай 
ҳолларда ҳисобварақлардан суммалар мижозларнинг розилигисиз ҳисобдан 
чиқарилади. Бу ҳақда банк билан мижоз ўртасида тузилган шартномада 
кўрсатиб ўтилган бўлиши шарт. 
Тузатиш ордерлари, агар мижозларга битта банк филиали хизмат 
кўрсатса тўрт нусхада тузилиши лозим. Уларнинг биринчи нусхаси ордер 
бўлиб хизмат қилади, иккинчи ва учинчи нусхалари мижозлар учун дебет ва 
кредит ѐзувлари бўйича билдиришномалар бўлиб ҳисобланади, тўртинчи 
нусха эса ордер китобчасида қолади. Бу китобча бош бухгалтер ѐки унинг 
ўринбосарида сақланиши лозим. Ордерларга бошқа ҳужжатлардан 
фарқланадиган тартиб рақамлари қўйилиши шарт. 
Тузатиш ордери матнида қачон ва қайси ҳужжатда хато ѐзувга йўл 
қўйилгани кўрсатилиши керак. Агар унга мижоз аризаси сабаб бўлган бўлса, 
шу сабаб кўрсатилади. Бунда мемориал ордернинг тўртинчи нусхасининг 
орқа томонига кимнинг айби билан хатоликка йўл қўйилганлиги қайд 
этилади, ижрочининг, шунингдек нотўғри ѐзувни назоратдан ўтказган 
шахснинг лавозими ва фамилияси кўрсатилади. Тузатиш мемориал 

---

109 
ордерлари тузилишида асос бўлган аризалар китобга тикилган мемориал 
ордерлар билан бирга сақланиши лозим. 
Суммаси кейинчалик тескари бухгалтерия ўтказмалари билан тузатилган 
шахсий ҳисобварақдаги хато ѐзув қаршисига албатта "Тўғриланган" белгиси 
қўйилиши, тўғрилаш киритилган сана ва тўғриланган мемориал ордерининг 
рақами кўрсатилиши шарт. Бу қайд тўғриланган мемориал ордерини 
имзолаган бош бухгалтер ѐки унинг ўринбосари (бўлим бошлиғи) имзоси 
билан тасдиқланади. 
Бош бухгалтер тўғриланган мемориал ордерларнинг китобчада қолган 
нусхаларидан фойдаланиб, ходимларнинг ишидаги хатолар ҳисобини 
юритади ва ушбу хатолар сабабларини ўрганиб ишни яхшилаш чораларини 
кўради.
Банклараро ва филиаллараро электрон тўловлар бўйича хатоларни 
мемориал ордерлар билан тўғрилаш қатъиян ман этилади. Банклараро ва 
филиаллараро электрон тўловлар бўйича хатоларни тўғрилаш учун хатоликка 
йўл қўйган (ташаббускор) банк филиали, хато электрон тўлови жўнатилган 
(бенифициар) банкка "Лотус-Нотес" алоқа электрон почтаси орқали хато 
ўтказилган тўлов тўғрисидаги маълумотни кўрсатган ҳолда, хато юборилган 
тўлов ҳужжатини қайтариш тўғрисида илтимоснома хати жўнатади. Бу 
ҳолда, хато ўтказилган маблағни қайтарилмаслигидан қатъи назар, 
ташаббускор банк маблағни хатолик аниқланган кундан кейинги банк иш 
кунидан кечиктирмасдан "19997-Бошқа активлар" ҳисобварағи орқали 
олувчининг ҳисобварағига ўтказиши шарт.