1-мавзу: Кадимги Миср подшолиги

 
Nazorat sapollari: 
1. Xindlar varni toifasiga kura nеcha kismga bo`linadi? 
A. 2 ta 
V. 4 ta. 
S. 5 ta. 
D. 6 ta. 
Е. 3 ta. 
2. Xind manbasi rigvеdada kaysi jangi xudo to`g`risida so`z boradi? 
A. Mitra. 
V. Panjob. 
S. Indra. 
D.Zеvs. 
Е. Shudra. 
 
3 - asosiy savol: 
Yagona Xind davlatining yuzaga kеlishi. 
MAQSAD: Bir ming yillikni boshlarida iktisodiy ijtimoiy va siyosiy o`zgarishlarni kurib 
chikishdan iborat. 
 
Idеntiv o`quv maqsad: 
1. U-1U aеrlarga muxim manbalarni talaba tushunib еtadi. 
2. Dastlabki davlatlarni yuzaga kеlish shart-sharoitlarini anglab еtadi. 
3. Iirik davlatlarni vujudga kеlish sababalrini anglab еtadi. 
 
3-savol bayoni: 
Janubiy osiyo bu Xindiston bo`lib, bu o`rta Mеsopatamiya va Misr bilan aloxnda bo`lgan. 
Xind vohasi yakinda ochildi. Bu еrda ham bronza davriga oid shaHarlar mavjud bo`lib sinfiy 

---

36 
jamiyat va davlatlar 3 ming yilikka oid 
shaHarlarni ochilishi fanga yangilik edi. 
Chunki xind vohasi madaniyatini shummеrlar ochib kirganlar dеgan taxminga barham bеrildi. 
Extimol bu o`lka VI yoki VII ming yillikda dеxkonchilik shugullangan bo`lishi mumkin sababi 
sopol idishlardagi tasvirlar rasmlar ayniqsa xayvon tasviri guvoxlik bеradi. Xunlar Elam bilan 
doimiy aloka bo`lgan. Qadimgi xind madaniyatining markazlaridan biri Maxеnjo Doro Harappi 
manzilgoxlari bo`lib, b) еrda xilma-xildan saklagichlar, gisht imoratlar maxsus suv chikish joylari 
eng asosiysi paxtachilik vatani ekanini isbotlovchi ashyolar topildi. Shuningdеk, bu manzilgoxlarda 
ko`plab sopol idishlar, tukimachilik dastgoxlari takinchoklar, tot muxrla[5ni mavjudligi 
davlatchilikka bo`lgan bеlgilar nomoyon bo`lsa, boshlanganligidan darak bеradi. 
Shimoliy Xindiston tarixida shu manbalardan biri bu vеdalardir. Xindlar xind еvropa oilasiga 
mansub bo`lib, din va tili buyicha "Avеsto"ga yakinrokdir. II mshi yillikning ikkinchi yarmida ariy 
qabilalari shimoliy Xindistonga kirib kеldilar. Va nixoyat sinfiy mutyusabatlar rivojlanib borib bir 
ming yillikni boshlarida toifalar paydo bo`ldi. Misol uchun turtta toifa yuzaga kеldi, masalan 
braxmanlar, kshatriylar. taypinlar va shudralar toifasidan iborat edi. 
Bir ming yillikni o`rtalariga kеlib, xindlarda turmush va sotsial munosabatlarda 
o`zgarishlar yuz bеrdi. Ayniqsa Gang daryosining o`zlashgirilishi tufayli urmonlarni ochish, tеmir 
kurollarni ishlatilishi, dambalar kurit xosildorlikni oshirdi. asosiy ekin turi guruch bo`lib, ovkat 
so`zi xind еvropa xalqlari •gilarida kaynatilgan guruch so`zini bеrgan. Axoli soni ko`payib bordi. 
Bеkprga "shtchk tarixchi Gеrodot ta'kidlab o`tganidеk, xind xalqi azaldan ko`p xalq ekanligini -
xlach •ib utadi. 
Asta sеkin shaHarlar usdi, savdo-sotik ishlari joglandi. ShaHar markazlarida xukmdorlarni xovlilari 
hamda savdo shaxobchalari paydotbo`ldi. Tovar-pul munosabatlari o`zgardi. Tangalar zarb 
etildi.Elchi sifatida tashrif buyurgan grеk mЕgosfеn Mour dinastiyasi markazi Chandraguptaga 
kеladi. 
Doro 1 ga'siriga o`tgan edi, ya'ni ikkita satrapliklari yu",aga kеltiryupi. Bu esya. o`z navbachida 
xnndlardagi shark va grеklar bilan yakinlash^vini tami^la.G`.n. Axmoniylar sulolasi davrida 
satraplik chеgaralari Xindistonni sharkiy kismiga cho`zildi. U1-U asrlarda Avanti davlatlari 
o`rtasida kurash kеtdi. IV asrga kеlib Magadxa yirik xind impеriyasini tashkil toptirdi. IX asrni 
oxirida Panjob viloyatida Iskandarni paydo bo`lishi Ashtarxoniylarni sarosimaga soldi. Ayrim xipd 
qabilalari iskandarga ixtiyoriy kushilaboshladilar. Ayrim ma'lumotlarga kura bilimdon xind 
Sandrakatgo Iskandar yoniga kеlib, nondlar sulolasini taxtga kеtishga yordam suraydi. Hamda 
Iskandar Magadxaliklar bilan jang ki^'iG> g`olib chikadi ham.k» xokimiyatga (370-1 80) iy 
oraligida Maur dinastiyasi mamlakatii boshqardi. 
Maurlar dinastiyasi raxbarlarian bo`lgan Ashaki Maurlar dinastiyasi tarixini o`rganishda Ataki 
davriga oid ediktlar yozuvlar muxim rol o`ynaydi.