If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз


-§. М У К А М М А Л К У Р И Л М А Л А Р Я Р А Т И Ш А С О С Л А Р И



Download 10,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/275
Sana07.04.2022
Hajmi10,86 Mb.
#535152
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   275
Bog'liq
Kimyoviy texnologiyaning asosiy jarayonlari va qurilmalari. Z.Salimov. 1994
Hujjat (3), jasurbek, 108219, diplom-353171101688 (1), 8-MAVZU
1.7-§. М У К А М М А Л К У Р И Л М А Л А Р Я Р А Т И Ш А С О С Л А Р И
Кимёвий технологияда ишлатиладиган курилмалар катор 
талаблар (ишлатилиш ш ароитлари, конструктив, эстетик, иктисо- 
дий, техника хавфсизлиги) га ж а в о б бериши керак.
Аввало, курилмада маълум бир жараён ни амалга ошириш учун 
энг кулай шарт-шароит мавжуд булиши з а р у р . Бу ш ароитлар 
жараённинг турига, ж а р а ё н д а катнашаётган массаларнинг агр е­
гат холатига уларнинг кимёвий таркиби ва физик хоссаларига 
боглик. Курилманинг шакли технологик ж араён н и амалга ошириш 
учун мос булиши керак. Ж а р а ё н учун з а р у р булган ш ароитлар 
(ж араённинг бориши учун керакли босим; окимларнинг тегишли 
турбулентлиги ва тезлиги; фазаларнинг у з а р о контакт д а р а ж а с и ; 
тегишли механик, иссиклик, электр ёки магнитли таъсирлар ва 
хок азо) яратилиши максадга мувофик.
Курилманинг мухим параметрларидан бири унинг иш унуми- 
дир. И ш у н у м и деганда вакт бирлиги ичида курилмада кайта 
ишланадиган тайёр махсулотнинг микдори тушунилади. К урил ма­
нинг сам арад орл и ги  деган тушунча хам куп ишлатилади. 
Курилманинг сам арадорлиги унинг иш унумини курилмани 
характерлайдиган б ирорта катталикка нисбатидир. М а с а л а н , 
куритгичнинг сам арад орли ги нам материалдан бир соат мобайни- 
да а ж р ат и б чикарилган сувнинг микдорини курилманинг 
1
м'! 
хажм ига нисбати билан улчанади. Буглатиш курилмаларининг 
сам арадорлиги эса 
1
соатда буглатилган сув микдорининг 
1
м
2
иситиш ю засига нисбати оркали белгиланади.
Курилмаларнинг иш унумини ошириш ишлаб чикариш учун 
катта ахамиятга эга. Бунинг учун курилмалар ишини тезлаштириш 
з ару р . Тезлаштиришнинг бир неча усуллари мавжуд: 
]
1
) даврий ж а р а ё н л арн и узлуксиз ж а р а ё н л а р билан алмашти- 
риш;
2
) курилма иш механизмларининг тезлигини ошириш;
3) курилмадаги гидравлик режимларни яхшилаш;
4) юкори температура ва катта босимларни куллаш;
5) ультратовуш, механик (пульсацион ва вибрацион) тебра- 
нишлар, мавхум кайнаш принципи, электромагнит майдон 
таъсирларидан фойдаланиш;
16


6
) янги технологияларни куллаш.
Ш ароитни хисобга олган холатда курилмалар ишини тезлаш- 
тириш усули танлаб олинади.
Курилманинг материали коррозияга чидамли, энергия с а рф и
жуда кичик, уни текшириш, тозалаш ва созлаш учун кулай хамда 
мустахкам булиши керак.
Конструктив ва эстетик талаблар курилмани лойихалаш, 
ташиш ва уни урнатиш билан боглик,. Бу талабларга куйидагилар 
киради: курилма кисмларининг стандартлиги ва бир-бирини 
алмаштириш имконияти; курилмани йигиш учун кам мехнат талаб 
килиниши; ташиш, кисмларга булиш ва созлаш кулайлиги; курил- 
ма ва унинг кисмларини минимал массага эга булиши. Курилмани 
машинасозлик корхонасида тайёрлаш технологияси оддий ва 
мукаммал булиши шарт. Кам мехнат билан киска д авр давомида 
курилмани тайёрлаш имконияти мавжуд булса максадга мувофик 
булади. Булардан ташкари, курилманинг шакли ва рангги эстетик 
талабга ж а в о б бериши керак.
Курилмани лойихалаш, тайёрлаш ва ишлатишнинг киймати 
иложи борича кам булиши керак. Ишлатиш ва конструктив 
талабларни кондирган курилмалар одатда иктисодий талабга хам 
ж а в о б беради.
Курилма техника хавфсизлиги талабларига ж а в о б бериши ва 
уни б о ш к ар и ш кулай булиши керак. У авари я ва мустахкамлик 
запасига эга булиб, сакловчи клапан ва автоматик тухтатиш 
ускуналари билан таъминланган, харакатдаги кисмлари эса химоя 
килиш тусиклари билан ажратилган булиши з а р у р .
Курилмани хомашё билан тулдириш ва тайёр махеулотни 
курилмадан чикариш бош карувчи ходим учун кулай булиши 
з ару р . Бунинг учун курилма мукаммал конструкциям эга булиши, 
люк ва вентиллар жуда кулай килиб жойлаштирилган булиши 
керак. Курилмани маълум бир м асофад ан туриб текшириш ва 
б ош кариш максадга мувофик булади. Курилмани бош к ариш катта 
жисмоний мехиатни талаб килмаслиги керак. Курилма ишини 
текшириш ва бошкариш ни автоматлаш — ишлаб чикаришни 
бошкаришнинг олий максадидир.
Технология ж араён л ари н и комплекс механизация ва авто­
матлаш хамда уларни жадаллаш тириш инсоннинг мехнат килиш 
шароитини узгартириб юборади. Бу н арс а курилмаларни лойиха- 
лашда уни бошкарадиган инсоннинг кобилияти ва имкониятлари- 
ни хисобга олишни (яъни эргономика шартларини) талаб килади. 
Э ргон ом и к а — мехнат шароитини инсонга мослаш хакидаги фан. 
Эргономиканинг асосий элементлари — технология курилмаси 
конструкциясига гигиеник ва эстетик талаблар куйишдан иборат. 
Курилма ва машиналарнинг сифати уларнинг юкори самарадорли- 
гидан таш кари мехнат учун ёрдам берадиган кулай гигиеник 
ш ароит яратиб бериши билан хам белгиланади.
Катта хажмли ишлаб ч и кари ш л ар йирик курилмалар лойиха- 
лашни талаб килади. Бундай курилмаларни маълум бир хажм га 
(ёки ю зага) нисбатан олган иш унуми анча юкори булади. Йирик
2



курилмалардан фойдаланиш капитал маблаг ва эксплуатация 
с арф л арн и камайтирганда уларнинг иш унумини купайтириш 
мумкин. Бундай курилмалар ишлатилганда трубопроводлар 
узунлиги, арм а т у р а, текшириш-улчов а с б о б о а р и ва автоматлаш 
ускуналарининг сони, бир тонна махсулот учун сарф ланад и ган
металлнинг микдори камаяди, курилиш майдони, курилмани 
бош карадиган ва уни созлайдиган ходимларнинг сони кискаради.
Х ози рд а саноатда ишлатилаётган курилмаларга нисбатан иш 
унумдорлиги 5
— 1 0
марта юкори булган курилмалар яратилмокда. 
М ас ал ан , полиэтиленни юкори босим (500— 700 М П а ) да ишлаб 
чикариш учун технологик ж а р а ё н л а р урганилмокда.
Катта улчамли курилмаларни лойихалашда уларни ташиш хам 
хисобга олинади. Курилмаларнинг унумдорлиги ошиши билан 
унинг улчами катталашиб боради, окибатда уни темир йул оркали 
ташиш кийинлашади, чунки темир йул транспортининг улчамлари 
чегараланган. Бу транспорт билан ташиладиган курилмалар 
куйидаги галабларга ж ав о б бериши керак:

Download 10,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   275




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2023
ma'muriyatiga murojaat qiling

    Bosh sahifa
davlat universiteti
ta’lim vazirligi
axborot texnologiyalari
zbekiston respublikasi
maxsus ta’lim
guruh talabasi
nomidagi toshkent
O’zbekiston respublikasi
o’rta maxsus
toshkent axborot
texnologiyalari universiteti
xorazmiy nomidagi
davlat pedagogika
rivojlantirish vazirligi
pedagogika instituti
Ўзбекистон республикаси
tashkil etish
vazirligi muhammad
haqida tushuncha
таълим вазирлиги
toshkent davlat
respublikasi axborot
kommunikatsiyalarini rivojlantirish
O'zbekiston respublikasi
махсус таълим
vazirligi toshkent
fanidan tayyorlagan
bilan ishlash
saqlash vazirligi
Toshkent davlat
Ishdan maqsad
fanidan mustaqil
sog'liqni saqlash
uzbekistan coronavirus
respublikasi sog'liqni
coronavirus covid
covid vaccination
vazirligi koronavirus
koronavirus covid
qarshi emlanganlik
risida sertifikat
vaccination certificate
sertifikat ministry
haqida umumiy
o’rta ta’lim
matematika fakulteti
fanlar fakulteti
pedagogika universiteti
ishlab chiqarish
moliya instituti
fanining predmeti