Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тдпу ҳузуридаги педагог кадрларни қайта

Педагогик муаммо 
–
 
ҳал қилиниши зарур, бироқ, ҳали ечиш 
усули номаълум бўлган педагогик характердаги масала
107

---

2-
жадвали. 
 
Муаммони қўйиш даражалари
 
Даражалар
 
Муаммони қўйиш моҳияти
 
1-
даража
Ўқитувчи муаммони қўяди ва талабаларни 
уни ҳал қилишга йўналтиради
2-
даража
Ўқитувчи муаммоли вазиятни баѐн қилади ва 
талабаларнинг ўзлари мустақил равишда 
муаммони шакллантиради
3-
даража
Ўқитувчи муаммони қўрсатиб бермайди, балки 
унга талабаларни рўпара қилади. Талабалар 
муаммони англаган ҳолда уни ўзлари шакллан
-
тириб, муаммони ечиш усулларини таҳлил қилади
Таълим жараѐнида масалани қўйишда мавжуд шарт
-
шароитларни аниқлашда муаммо фундаментал асос сифатида 
намоѐн бўлади. Ўқув материаллари мазмунини ўзлаштиришда 
муаммонинг қўйилиши ва ҳал этилиши қуйидаги босқичларда 
кечади
(31-
расм)
: 
108

---

31-
расм. Муаммони қўйиш ва ҳал этиш босқичлари
 
Педагогик жараѐнда талаба “муаммо”га эмас, балки муаммоли 
вазиятга
рўпара қилинади. 
Дарҳақиқат, муаммоли вазият деганда талабанининг ҳозирда 
ѐки келгусида таълим мақсадига эришиши учун хавф туғдирадиган 
вазият тушунилади.
Муаммоли вазиятни ҳал қилиш бир неча босқичда кечади. Яъни 
(31-
расм):
Асо
си
й 
бо
сқ
ич
ла
р
 
Муаммоли вазият 
–
 
талабаларнинг маълум топшириқларни бажариш 
(масалани ечиш, саволга жавоб топиш) жараѐнида юзага келган 
зиддиятни англаши билан боғлиқ руҳий ҳолати бўлиб, у ҳал 
этилаѐтган масала билан боғлиқ янги билимларни излашни тақозо 
этади
1-
босқич
Масаланинг асосини ташкил қилувчи муаммони 
белгилаб олиш
4-
босқич
3-
босқич
2-
босқич
6-
босқич
5-
босқич
Мақсадни аниқлаштириш
Масала ечими шартини таҳлил қилиш
Ташкилий
-
педагогик ишларни амалга оширишга 
шароит яратиш
Масаланинг ечимини топишга йўналтирилган 
амалий ҳаракатни ташкил этиш
Муаммонинг ечимини баѐн этиш
7-
босқич
Муаммо ечимини муҳокама қилиш
109

---

31-
расм. Муаммоли таълимнинг асоси бўлган босқичлари
 
Педагогикада
муаммоли вазият методи ҳам қўлланилади.
Методнинг моҳияти аниқ вазиятни таҳлил қилиш, баҳолаш ва 
унинг ечими юзасидан қарор қабул қилишдан иборат. Таълим 
жараѐнида муаммоли вазият методи қўлланилганда талабаларнинг 
фаолиятлари қуйидаги тизим
асосида ташкил этилади
(32-
расм)
: 
32-
расм. Муаммоли вазият методига асосланган талабалар 
фаолияти