O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti geografiya va ekologiya fakulteti ekologiya kafedrasi

 O’rganish tartibi 
Dunyodagi 50 dan ortiq mamlakatlarda hozir chuchuk suv etishmaydi. Germaniya, 
Belgiya, Gollandiya, Angliya, Fransiya, Daniyada, AQSh, Meksika, Yaponiyada, Afrikaning bir 
qator davlatlarida, Yaqin Sharq mamlakatlarida va boshqa davlatlarda chuchuk suv tanqisligi 
sezilmoqda.
Aholisi 4 mln bo’lgan Gongkong Xitoydan quvurlar orqali chuchuk suv keltirib 
ichmoqda.
Dunyodagi 
ba’zi davlatlarda chuchuk suvning etishmasligining asosiy sabablari 
qo’yidagilardir: 
1. Xalq xo’jalik tarmoqlari va aholining tez o’sishi tufayli chuchuk suvga bo’lgan 
talabning intensiv holda o’sishi sababli suv resurslarining ko’p sarflanishi. 
2. Daryolarning suv yig’adigan havzalaridagi o’simliklarni qirqish, erlarni haydash, 
botqoqliklarni quritish va boshqalar tufayli suv to’planishining qisqarishi. 
3. Chuchuk suv resurslarining sanoat, maishiy-kommunal, qishloq xo’jalik va boshqa 
chiqindi, oqava suvlar bilan ifloslanishi. 
Kelajakda insonni suv bilan ta’minlashning qo’yidagi qo’shimcha resurslari bor: 
1) Er osti suvlaridan foydalanish.
Er osti suvlarining miqdori 60,0 mln km
3 
bo’lib, butun gidrosferaning 4,12 %ini tashkil 
etadi O’rta Osiyo va janubiy Qozog’istonda er osti suvining ekspluatasion zapasi 67,6 km
3 
bo’lib shuning 22 km
3
janubiy Qozog’istonga, 27,1 km
3
O’zbekistonga, 13,5 km
3 
Qirg’izistonga, 
1,2 km
3
Turkmanistonga va 3,8% i Tojikistonga to’g’ri keladi. Lekin hozircha o’sha er osti 
suvlaridan O’zbekistonga 6%, janubiy Qozog’istonda 3%, Qirg’izistonga 5,4% Turkmanistonda 
3,0%, Toejikistonda 8,2%idan foydalanilmoqda. 
 
Materiklarning chuchuk suv bilan ta’minlanganligi (L. A. Kulskiy, 
V. V. Dal ma’lumoti 1978-yil) 
Materikla 
Daryolarning 
umumiy 
oqimi, km
3
hisobida 
Aholi, mln kishining 
hisobida 
Yiliga 
aholi 
jon 
boshiga 
to’g’ri 
keladigan oqim, ming 
m
3
hisobida 
Evropa........ 
2850 
645 
4,4 
Osiyo............ 
14810 
2400 
6,2 
Afrika....... 
5390 
419 
13,1 
Shim Amerika... 
8200 
330 
24,8 
Jan Amerika.... 
13400 
260 
51,5 
Avstraliya......... 
350 
13 
26,9 
Antraktida....... 
Doimiy oqim yo’q 
Aholi doimo yashamaydi 
Er shari bo’yicha. 
45000 
40581 
11,0 

---

97