|
O‘zbekiston
Annotatsiya:
Maqolada PISA, PIRLS, EGMA, TIMSS Xalqaro baholash dasturida aqliy
salohiyati yuqori bo‘lgan o‘quvchilarning ishtiroki, uning ahamiyati, afzalliklari, imkoniyatlari
haqida, yurtimiz rivojiga ham muhim bir jarayon ekanligi haqida fikr yuritilgan. Xalqaro
tadqiqotlarda qatnashish uchun o‘qituvchi va o‘quvchilarga qo‘yiladigan talablar, metodlar,
topshiriqlardan namunalar va fikr mulohazalar keltirilgan. Qolaversa, o‘quvchi bilan ish olib
borganda qanday innovatsion metodlardan foydalanish kerakligi, yakka tartibda yondoshish, ish
jarayonini qat’iy reja asosida olib borish, hamda ota -onaning bola tarbiyasidagi mas’uliyati haqida
so‘z yuritilgan.
Tayanch so‘zlar:
Xalqaro baholash dasturi, tadqiqot, PISA, PIRLS, EGMA, TIMSS,
intellectual, boshlang‘ich ta’lim, ma’naviy, pedagog, psixolog, geometrik, kasr, ulush, institut,
innavatsiyon.
Boshlang‘ich ta’lim – uzluksiz ta’limning asosiy poydevori hisoblanadi. Bolaning ongi va
tafakkuri endi shakllanib kelayotgan boshlang‘ich sinflarda o‘qituvchining aqliy salohiyati,
pedagogik va psixologik mahorati , uning dars jarayonida zamonaviy texnologiyalardan mohirona
foydalana olishi , ta’lim yangiliklaridan xabardor bo‘lishi, izlanishi, ilg‘or pedagogik tajribalardan
ijodkorona foydalana olishi juda muhim ahamiyatga egadir. Chunki boshlang‘ich sinf
o‘qituvchisining aqliy salohiyatibilim egallashning ilk bosqichida turgan kichik maktab yoshidagi
o‘quvchining bilimga bo‘lgan qiziqishini yanada oshiradi.
BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI
81
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
Shu bilan birga, oʻquvchilarning mantiqiy tafakkur qila olish salohiyatini, aqliy
rivojlanishini, kommunikativ savodxonligini, oʻz-oʻzini va oʻzgalar fikrini anglash, erkin fikrlay
olish, oʻz fikrini og‘zaki va yozma ravishda ravon bayon qila olish koʻnikmalarini egallashga
erishishmog‘i uchun poydevor yarata olishi muhimdir.
Hozirgi davrda sodir bo‘layotgan ilmiy, innovatsion siyosiy va dunyoviy jarayonlarda ta’lim
va tarbiya tizimi ham jadal rivojlanib bormoqda. Ta’lim jarayonidagi islohotlar o‘sib kelayotgan
yosh avlodni jismoniy va ma’naviy sog‘lom o‘sishi uchun zamin yaratishbilan bir qatorda ularning
eng zamonaviy intellektualbilimlarga ega bo‘lgan, XXI asr talablariga to‘liq javob bera oladigan
barkamol avlodni voyaga yetishi uchun zarur barcha imkoniyatlar, sharoitlar yaratib berilmoqda.
Boshlang‘ich ta’limda nazariy bilimlar bilan cheklanib qolmasdan, oʻquvchilarda hayotiy
koʻnikmalarini shakllantiruvchi ta’limni tashkil etish bugungi kunning dolzarb masalalaridan
biridir. Shu boisdan xalqaro talablar asosida oʻquv dasturlarini takomillashtirish va darsliklarning
yangi avlodini yaratish, ta’lim mazmunini tubdan isloh qilish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi
Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning Oliy Majlisga murojaatnomasida davlat va jamiyat ahamiyatiga
molik dolzarb masalalar qatorida ta’lim sifatini oshirishga, “2021–yildagi xalqaro baholash
jarayonlariga munosib tayyorgarlik ko‘rish”15 masalasiga alohida e’tibor qaratildi.
Xalq ta’limi tizimida oʻquvchilarning bilimini baholash hamda ta’lim sifatini oshirish uchun
xalqaro baholash dasturlari (PISA, PIRLS, TIMSS, EGMA va EGRA)da Oʻzbekistonning doimiy
ishtirokini ta’minlash rejalashtirilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasida
2030-yilga kelib PISA (The Programme for International Student Assessment) Xalqaro miqyosda
o‘quvchilarni baholash dasturi reytingi bo‘yicha jahonning birinchi 30 ta ilg‘or mamlakati qatoriga
kirishiga erishish belgilab qo‘yilgan.16
O‘quvchilarningo‘qish, matematika va tabiiy yo‘nalishdagi fanlardan savodxonlik darajasini
baholashga yo‘naltirilgan (PISA)17 dasturga asoslanib umumta’lim maktablarida ta’lim sifatini
baholashning milliy tizimini yaratish bo‘yicha ishlar olib borilyapti. Ta’lim tizimida xorijiy til,
informatika, matematika, fizika, kimyo, biologiya fanlarini chuqur oʻrganishga moʻljallangan
didaktik materiallar va multimedia mahsulotlarining yangi avlodlari tayyorlanmoqda.
Xalqaro baholash dasturlari asosida o‘tkaziladigan sinov o‘quvchilar mavzuni nechog‘lik
tushunganligiga emas, hayotda qay darajada qo‘llay olishiga qaratiladi. Boshlang‘ich sinflarda
o‘qish savodxonligi , matematik savodxonligi va tabiiy – ilmiy savodxonligi Xalqaro baholash
dasturining asosiy negizi hisoblanadi.
Xalqaro baholash dasturidagi tizim o‘quvchini hayot bilan bo‘g‘laydi, uni kelajakda
qiyinchiliklarsiz yashashga, egallagan bilim ko‘nikmalarini hayot yo‘lida qo‘llay olishga o‘rgatadi.
Buning uchun esa albatta avval pedagog-o‘qituvchiningXalqaro baholashdasturi talablari darajasida
qayta tayyorlash , bilim ko‘nikmalarini shakllantirish, eskilik sarqitlaridan xalos etish lozim.
Shulardan kelib chiqib, Ta’lim sifatini baholash xalqaro tadqiqotlarida ishtirok etishning
afzalliklari18 quyidagilardan iborat :
Milliy ta’lim tizimini isloh qilish, ta’lim mazmunini, pеdagog kadrlar tayyorlash va ularning
malakasini oshirish dasturlarini takomillashtirish hamda mutaxassislar tomonidan darsliklarning
yangi avlodini yaratishda qo‘llaniladi.
15 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy majlisga Murojaatnomasi 2020-yil 28-yanvar.
https://review.uz/uz/post/uzbekiston-respublikasi-prezidenti-savkat-mirzieevning-olij-mazlisga-murozaatnomasi
16 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentinng O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish
konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risidagi PF-5712 sonli farmoni. 2019-yil 29-aprel. https://lex.uz/docs/-4312785
17 E-mail: info@ xtv.uzedu.uz
18 A.A.Ismailov va boshqalar .Xalqaro tadqiqotlarda o‘quvchilarning matematik savodxonligini baholash (metodik
qo‘llanma). Ta’lim inspeksiyasi huzuridagi Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish
milliy markazi. – Toshkent, 2019-yil. “Sharq”
BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI
Do'stlaringiz bilan baham: |
