Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
107 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
I босқичда ўқитувчининг ташқи кўрсатмаси таъсиридаги ҳаракатга урғу берилди. 
Ўқувчилар лойиҳа методи асосидагитушунчаларни идрок этиб, хотирада сақлаш 
қобилиятини ривожлантиришга муваффақ бўладилар олдиндан ўзлаштирилган алгоритмлар 
билан қайта танишишасосида амалга оширилади. “Ҳар ким экканини урар” маъносини 
тушуниб олишга муяссар бўладилар. Тажрибанинг ушбу босқичида ўрганилаётган мавзу 
бўйича матн ва моделлар, айниқса қисмларга ажратиладиган моделларнинг электрон ахборот 
ресурси асосида намойиш қилиниши ўзига хос муваффақият гарови бўлади. Ўқувчиларга 
расмлар ёрдамида доскада мавзуга оид схемаларни монтаж қилиш топшириғи берилади ва бу 
ўз самарасини кўрсатади. Ўқувчилар лойиҳа бўйича тақдимот тайёрлашиб, уларни 
флипдоскада маълум тартибда жойлаштиришадилар. Бу алфозда ўтказилган ишлар 
натижасида дарсларда эгалланган билимлар амалиётда қўлланилишига замин яратилади. 
II т босқичдаўқувчиларнинг хотирасига таянилган ҳолда лойиҳани тайёрлаш.Бунда 
ўқув материаллари бўйича савол-жавоблар, схемаларни тайёрлаш, намойиш қилинган 
кинофильмлар устидан хулоса чиқариш, турли жараёнлар ва тушунчаларни ифодаловчи 
слайдларни кўрсатиш муҳим аҳамият касб этади. Дарсда тажриба намойиш қилиш 
ўқувчиларнинг идрок этилиши лозим бўлган дидактик материални қабул қилиш 
механизмларини очиб беришга имкон яратади. Слайдлар орқали намойиш қилинган 
методика ўқувчиларда тадқиқотчилик фаолиятига киришишга замин ҳозирлайди. Шунинг 
билан бирга амалий методлар натижасида илмий кўзатувчанликни бошқариш, 
ўқувчиларнинг ўз жараёнларни яхшироқ тасаввур қилиб олишга имкон берилди, бу эса фанга 
бўлган қизиқишни оширишга, фаол фикрлаш ва мулоҳаза юритишга хизмат қилиши 
шубҳасиздир. Бу босқичда ўқувчининг қобилияти ўқув материалларини ёки унинг алоҳида 
қисмларини ташқи кўрсатмасиз мустақил равишдақайта тиклай олиши билан тавсифланади. 
Бу ўзлаштиришнинг бирмунчаюқори поғонаси бўлиб, ўқувчи ўз хотирасига таянган ҳолда 
ўқитувчи ўргатганёки дарсликда мавжуд материалларни маълум алгоритм бўйича 
тушунтириб бера олишга муваффақ бўладилар. 
III босқичда ўқувчининг номалум вазиятлардаги махсулдор ҳаракатига таянилади. 
Ўқитувчи ўқувчиларнинг ишидаги мустақиллик даражасини кучайтира бориб, 
қўлланиладиган лойиҳа методларини мураккаблаштиради. У дарснинг турли қисмларига 
турли манбалар, шу жумладан Интернет бўйича ахборот ва маърузаларни киритади. 
Ўқувчиларда асл нусхани ўқий олиш кўникмаларини ҳосил қилиш учун болалар ёзувчилари 
қаламига мансуб махсус танлаб олинган матн парчаси устида иш ўтказадилар. Ишнинг ушбу 
босқичида ўқувчилар ўтилган мавзуларни янгилари билан боғлашга ўргандилар, уларда 
аналитик ва синтетик мушоҳада қилиш кўникмалари шакллантирилади.
Ўқувчиларга тақдим қилинаётган топшириқлар асосан уларда: тавсифлаш, тушунтира 
олиш, таҳлил қилиш, қиёслаш, умумийлаштириш каби кўникмаларни ривожлантиришга 
қаратилди. 
Шуни таъкидлаш жоизки, лойиҳа методлари асосидаги ишларда ҳар бир ўқувчи икки 
гуруҳ таркибида иштирок этади.
Дастлаб биринчи гуруҳда ўқувчилармуайян маълумотгаэга бўлдилар, кейинчалик, 
эксперт гуруҳига бирлашгач ўқув элементларинимустақил ўрганишади. Эксперт гуруҳини 
тезда ташкил этиш учун ўқувчиларга олдиндан уларнинг ҳар биригамўлжалланган ахборотли 
пакет тайёрлайди.Уларга дарсликдан қўшимча тарзда ўкув қўлланмалар, журнал 
мақолаларидан материаллар жойлаштирилади. Бунда ўқувчиларолган ахборотли пакетларда 
ҳар бир мавзуга оид материалларулардаги билимларини кенгайтиришга фанга оид ва таянч 
компетенцияларини шакллантиришга йўналтирилади.
Топшириқларнибажарган ўқувчилардан эгалланган билимларини амалий ҳолатда 
ижодий фаолликни намойиш этиш орқали қўллаш, рефлексив кузатувчанликни намойиш 
қилиш талаб қилинади. Бу фаолият жараёнида ўрганилмаган янги ахборотлар вужудга 
келиши мумкин. Масалан, “Ўқиш” ўқув предмети бўйича“Қор одамнинг совғаси” (3-чорак) 

---

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI