|
Кейсни расмийлаштириш йўллари:
89
1. Қўлѐзма ѐки босма вариантда
2. Электрон вариантда
3. Видео вариантда
4. Аудио шаклда
5. Мультимедиа шаклида
Тақдим этиш шаклига кўра бугунги кунда таълим амалиѐтида уч турдаги
кейс-топшириқларидан фойдаланилмоқда:
Босма ҳолатдаги кейс (уни янада
кўргазмали бўлишини таъминлайдиган
график,
жадвал,
диаграмма,
иллюстрацияларни ҳам ўз ичига олади).
Мультимедиа-кейс
(сўнгги
вақтларда кенг қўллашни талаб
этаѐтган видеоролик ва анимацион материаллар).
Видео кейс (фильм, аудио ва видео
материаллардан иборат бўлиши мумкин).
Юқорида
таъкидлаб
ўтганимиздек, кейс-стади методидан
узлуксиз
таълимнинг
барча
босқичларида ўқувчиларнинг ѐш ва
психологик
хусусиятлардан
келиб
чиққан ҳолда фойдаланиш мақсадга
мувофиқ.
“Ҳамкорликда ўқитиш”
технологияси
90
Ҳамкорликда ўқитишнинг асосий ғояси – бирор нарсани бирга бажариш
эмас, балки ҳамкорликда ўқиш, ўрганишдир!
Ҳамкорликда ўқитишнинг самарадорлиги:
1.
Ахборотга танқидий ѐндашув ва ўз нуқтаи назарини далиллар билан
асослашни шакллантиради. Бу кўникмалар ҳамкорликда ўқиѐтганларда бир-
бири билан рақобат қилаѐтган ѐки индивидуал ўқиѐтганларга қараганда
яхшироқ ривожланган. Хаттоки, ҳамкорликда бажарилган ѐзма ишлар чуқур
мазмунга эгалиги билан фарқланади.
2. Ижодий қобилиятлар ривожланади. Ҳамкорликда ўқиѐтган гуруҳ
аъзолари бетакрор ғояларни кўпроқ ишлаб чиқади, турли мақсадларга
эришишда ва дарс жараѐнида пайдо бўлган ҳар хил ўқув масалаларининг
янги ечимларини топишда ижодий қобилиятлар ривожланиб боради.
3. Бир вазиятда олинган билимлар бошқа вазиятда қўлланишига
кўмаклашади. Бугун гуруҳ бажарган топшириқни эртага ҳар ўқувчи мустақил
бажара олиши мумкин.
4. Дарс мазмунига ижобий ѐндашув шакллантирилади. Ҳамкорлик
билимларга кўпроқ қизиқиш учун ҳам шароитлар яратади. Машғулот
ўтказиш усули қанчалик такомиллашган бўлса, ўқувчиларнинг ўрганилаѐтган
масалага қизиқиши ва фаолли ортиб боради.
5. Топшириқларни бажариш учун кўпроқ вақт сарфланади. Ҳамкорликда
ўқиѐтганлар топшириқларни бажариш учун рақобат қилаѐтган ѐки
индивидуал ўқиѐтганларга нисбатан кўпроқ вақт сарфлайдилар.
Ҳамкорликда ўқитишнинг асосий афзалликлари:
1.
Ҳамкорликда ўқиѐтган ўқувчилар бир-бирининг муваффақиятига
кўмаклашади;
2.
Ёрдам ва мадад берадилар ва ѐрдамни қабул қиладилар, гап фақат
ўқиш тўғрисида эмас, балки инсоний, дўстона муносабат тўғрисида кетаяпти;
3.
Ахборот ва ―моддий ресурслар‖, яъни топшириқни бажариш учун
зарур бўлган барча нарсалар билан алмашади;
4.
Ўртоқлари берган маълумотларни ўзлаштиради ва қўллашга
ҳаракат қиладилар. Оғзаки тушунтиришлар, ахборотни ўйлаб кўриш ва
умумлаштириш, ўз билимлари ва кўникмаларини бошқаларга узатиш –
буларнинг ҳаммаси билимларни тартибга солиш, уларни яхшироқ англаб
ўзлаштириш ва умумий мақсадга эришишга шахсий улушини қўшишга олиб
келади.
5.
Иштирокчилар билан музокара олиб боришга ва далиллар
келтиришга ўрганади. Интеллектуал майдондаги зидликлар қизиқувчанликни
ривожлантиради, билимларни ўзлаштириш ва уларни қайта англаш,
91
ўрганилаѐтган муаммога чуқурроқ киришишга ундайди ҳамда бошқа кўп
фойдали сифат ва кўникмаларни шакллантиради;
6.
Ўқувчилар
яхшироқ
ўқишга
интилишда
бир-бирига
кўмаклашади. Ўқишда ўртоқларига ѐрдам бераѐтган ўқувчи ўзи ҳам
сезиларли даражада яхшироқ ўқийди;
7.
Бир-бирига таъсир этади. Ҳамкорликда ўқиѐтган гуруҳ аъзолари
ўртоқларига таъсир этишнинг ҳар қандай имкониятидан фойдаланадилар ва
ўз навбатида таъсир учун очиқлар.
8.
Аниқ ифодоланган мотивaцияга эга. Билимларни ўзлаштиришга
интилиш умумий мақсадга эришишга қаратилган ҳамкорликдаги меҳнат
туфайли кучаяди.
9.
Ўзаро ишонч шароитини яратади ва талабларни юқори даражада
ушлаб туради. Гуруҳ аъзолари ўз ўртоқларига ишонадилар ва ўзларини
ўртоқлари
ишончини
қозонадиган
тарзда
тутадилар,
бу
катта
муваффақиятларга эришиш учун шароитлар яратади. Ўзаро ишонч – ҳар
бирининг юқори ютуқлари учун яхши асос.
Ҳамкорликдаги ўқиш тамойиллари сифатида қуйидагиларни кўрсатиш
мумкин:
-
гуруҳга битта топшириқ;
-
битта рағбат: гуруҳ барча иштирокчилари ҳамкорликдаги иш баҳоси
(умумий натижага эришиш учун барча гуруҳ аъзолари сарфлайдиган кучи
баҳоланади) ва академик натижалари йиғиндисидан ташкил топган битта
баҳо олади, яъни гуруҳ (команда) муваффақияти ҳар бир иштирокчининг
ҳиссасига боғлиқ;
-
ҳар бирининг ўз муваффақияти ва гуруҳнинг бошқа аъзолари
муваффақияти учун шахсий масъулияти;
-
ҳамкорликдаги фаолият: гуруҳий музокара, ҳамкорлик, ўзаро ѐрдам
бериш каби ўзаро ҳаракат усуллари асосида ташкил топади;
-
муваффақиятга эришишда тенг имкониятлар: ҳар бир ўқиѐтган ўз
шахсий
ютуғини
такомиллаштириш,
шахсий
имкониятлари,
қобилиятларидан келиб чиққан ҳолда ўқишга берилган бўлиши зарур, чунки
у бошқалар билан тенг баҳоланади.
10
Йўриқномага талаб:
Йўриқнома қуйидаги хусусиятларга эга бўлиши керак:
-
топшириқни аниқ ифодаланиши;
-
кутилаѐтган натижаларга аниқ йўналтириш;
10
Ганиева М., Файзуллаев Д. Кичик гуруҳларда ҳамкорликда ишлаш педагогик технологиялар тўплами. -
Тошкент: Иқтисодиёт, 2013.
92
-
тажрибада синалган бўлиши керак. Бу йўриқномани аввал ўзи ѐки
ҳамкасбидан бажаришини илтимос қилиши керак;
-
гуруҳ топшириқни мустақил бажариши учун тўла тавсияномани олиши
керак ундан;
-
ҳар бир таълим олувчи учун тушунарли қилиб ѐзилиши керак.
Таълим олувчиларни ҳамкорликда ишлашга тайѐрлаш – ўқув гуруҳида
хайриҳона муносабат муҳитини яратади. Фақат шунда ҳамкорликда ишни
самарали ва ижодий бажарадилар. Таълим олувчилар топшириқларни
гуруҳларда бажариш қоидасини билишлари ва йўналтирилган бўлишлари
керак.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
