Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қўқон давлат педагогика институти Чет тиллар факультети

Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурати.
Дунѐ 
тилшунослиги тилда халқ тасаввурлари ва дунѐқарашининг акс этиши 
масаласига ҳамиша қизиқиб келган. Шу боисдан фанимизнинг ҳар бир 
босқичида бу масалага доир қатор тадқиқот ишлари олиб борилган ва бу 
муаммо билан тилшуносликнинг алоҳида йўналишлари шуғулланган. 
Замонанинг характеристикаси бўлган глобаллашув халқларнинг ўзига 
хослигига муайян таъсир ўтказиб келаѐтгани турли соҳа олимлари 
тамонидан қайд этилади. Шу маънода кейинги вақтларда олим ва 
сиѐсатшунослар халқлар орасидаги маданий-цивилизацион фарқлар 
қийматининг ўзига хослигига қаратишмоқда. Этномаданий қадриятларнинг 
асосий ташувчиларидан бўлган тил бирликларини лингвомаданий жиҳатдан 
тадқиқ қилиш замонавий тилшунослик фанининг асосий йўналишларидан 
бўлиб қолди
4
.
 
Жаҳон тилшунослигида, умуман олганда, тил ва маданият, тил ва 
маънавият, тил ва мулоқот муносабати тадқиқига эътибор кучайганлиги 
уларни ўзида яққол акс эттирувчи табу ва эвфемизация тадқиқининг ҳам 
муҳим масала эканлигини кўрсатади. Тилнинг ўзига хос хусусиятларидан 
бири 
унинг 
бирликларининг 
табулаштириш 
ҳамда 
эвфемик 
қўлланишларидир. Табу ва эвфемик ҳодисалар ўзида тил ва маданият 
муштараклигини акс эттиради. Улар халқларнинг миллий-маданий 
хусусиятларининг пайдо бўлиши ва ўсиши билан узвий боғлиқдир. Бугунги 
3
Кацев А.М. Эвфемизмы в современном английском языке: Автореф. дисс... д-ра филол. наук. -Л., 1977. - 19 
с. 
4
Рустамова Д.А. Метафорик эвфемизациянинг лингвокультурологик ва социопрагматик аспектлари. Филол. 
фанл. б. фал. док. ...дисс. автореф. – Фарғона. 2018. – 3 б. 

---

5 
кунда тилшунослик лисоний имкониятларнинг нутқий хусусиятларини 
антропоцентрик асосларда тадқиқ қилишга юз бурган экан, бунда миллий, 
шахсий менталитет ва дунѐқараш билан чамбарчас боғлиқ табу ва 
эвфемизацияни инглиз ва ўзбек тиллари миллий манзариси қиѐсий планида 
илмий тадқиқ қилиш муҳим аҳамиятга эга эканлиги қайд этилмоқда. 
Мамлакатимиз тилшунослигида ҳам тилнинг миллий маданият ва 
маънавиятни ўз бирликларида сақлаш ҳамда намоѐн қилиши муаммолари 
марказий ўринни эгалламоқда. Бунда тил, миллий маданият, миллат 
менталитети, миллий дунѐқараш ва маънавият яхлитликда талқин 
қилинади. Бугунги кунда «...илмий тадқиқот ва инновацион фаолиятни 
ривожлантириш, ушбу жараѐнда иқтидорли ѐшлар иштирокини, ижодий ғоя 
ва ишланмаларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш»
5
га алоҳида эътибор 
қаратилмоқда. Бу эса ўз навбатида тилнинг ички имкониятларини эгаллаш 
миллий маънавиятни такомиллаштириш ва уни ѐшлар онгига сингдиришда 
алоҳида аҳамиятли эканлигини кўрсатади. 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги 
«Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар 
стратегияси тўғрисида»ги Фармони, 2017 йил 16 февралдаги «Олий ўқув 
юртидан кейинги таълимни янада такомиллаштириш тўғрисида»ги ПФ-4958-
сонли Фармони; 2017 йил 20 апрелдаги «Олий таълим тизимини янада 
ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПҚ-2909-сонли қарори, 
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 22 майдаги 
«Олий ўқув юртидан кейинги таълим тизимини янада такомиллаштириш 
тўғрисида»ги ВМҚ-304-cонли қарори ҳамда мазкур фаолиятга тегишли 
бошқа меъѐрий-ҳуқуқий ҳужжатларда белгиланган вазифаларни амалга 
оширишга ушбу магистрилик диссертацияси муайян даражада хизмат 
қилади.