35
Ноябрь 2020 18-қисм
Тошкент
YOSHLIK DAVRDAGI ISHEMIK INSULTNING SUBTIP TURLARINI TAHLIL
QILISH
Kim Olga Anatolyevna
Dzhurabekova Aziza Takhirovna
Amonova Zakhro Kakhkhorovna
Shmirina Ksenia Vladimirovna
Samarqand Davlat tibbiyot instituti, O’zbekiston
Rivojlanish to‘g’risidagi hisobotga (2019) ko‘ra, har yili insult natijasida 4,7 million kishi
vafot etadi. Insultlar sonining nisbati aniq mehnatga layoqatli yoshga to‘g’ri keladi, 20% dan
kamrog’i to‘liq hayotga qaytishi mumkin [9]. Adabiyot ma’lumotlariga ko‘ra, yoshlarda insult
kasalligi taxminan 10% ni tashkil qiladi [3].
Kasallikning yoshlarda etiologiyasi va patogenezi bemorlarning boshqa yosh toifalaridan farq
qiladi va ko‘p hollarda noma’lum bo‘lib qolmoqda [1, 2, 8]. Vaziyat qon tomir kasalliklarining
tabiati to‘g’risida aniq ma’lumotlarning yo‘qligi va ko‘p hollarda insultning yetarli darajada
profilaktikasi bilan og’irlashadi [1, 11]. Agar XX asrning birinchi yarmida yoshlarda qon
tomirlari klinikasiga bag’ishlangan yagona ishlar mavjud bo‘lsa, hozirda miyaning yurak-qon
tomir patologiyasini “yoshartirish” haqida gapiradigan ushbu muammoga qiziqish kuchaymoqda
[6].
Turli tadqiqotlarga ko‘ra [4, 5], yoshlardagi insultning uchrashi 100 ming aholiga 25 kishiga
tug’ri kelmoqda va bu ko‘rsatkichlar yildan yilga ortib bormoqda, ishemik insult bilan kasallanganlar
sonining ko‘payishi tendentsiyasi. [7, 8]. Insultning (II) umumiy qabul qilingan tasnifi - TOAST
tasnifi. Ushbu tasnifga ko‘ra, katta arteriyalarning aterosklerozi (arterotromboembolik - ATI)
sababli patogenetik pastki turi bemorlarning 15-40 foizida uchraydi, Kardiyoembolik - CEI
barcha miya infarktlarining 14-30% ini tashkil etadi, lakunar - kichik tomirning tiqilib qolishi
(LI) tufayli 10-34% uchraydi, etiologiyasi noma’lum insulti (kriptogen) 24-36% hollarda bir
xil ehtimolli sabablar bilan qayd etiladi va hatto zamonaviy yuqori darajada ixtisoslashgan
shifoxona sharoitida ham qon tomirlarining sabablarini ochib berish mumkin emas, shu bilan
tashxis qo‘yishda qiyinchiliklar tug’diradi va shu sababli ushbu bemorlarga har doim ham yetarli
darajada davolanishni buyurmaydi [4,5]. Ba’zi hollarda insult yoshligida skleroz yoki markaziy
asab tizimining infektsiyasi boshlanishi bilan rivojlanadi va ba’zida IS funktsional buzilishlar
bilan yanglishadi [10].
O’tkir davrda II bilan kasallangan yosh bemorlarni to‘liq klinik va nevrologik tekshiruvdan
o‘tkazish, shu jumladan miya qon oqimi, gemodinamika, yurak faoliyatini baholash, keyinchalik
diagnostika usullarini amaliyotga tatbiq etish bilan tekshirish algoritmini kengaytirib, insultning
erta ikkinchi darajali profilaktikasini o‘tkazishga imkon beradi. Shuni ta’kidlash kerakki, yoshlarda
ishemik qon tomirlari keksa yoshdagi guruhlardan farq qiladigan jihatlarning murakkabligi va
ijtimoiy-iqtisodiy omillar bilan bog’liq bo‘lib, bu muammoning dolzarbligi va murakkabligini
yanada ta’kidlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: