Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

ham yaxshi. Ularning birinchisi yurakni bilvosita uqalab boradi. ikkinchisi 
«ogizdan og’izga» usuli bilan sun’iy nafas oldiradi, uchinchisi esa shikastlangan 
odamning o’ng tomoniga o’tib, uning boshini ushlab turadi va suniy nafas oldirish 
bilan yurakni bilvosita uqalashni kerakli vaqt davomida uzluksiz davom ettirib 
borish uchun yordam beruvchilardan birining o’rniga o’tishga tayyor bo’lib turadi. 
Havo puflab kiritilayotgan paytda ko’krak qafasiga bosish yaramaydi. Bu tadbirlar 
galma-gal amalga oshiriladi: ko’krak qafasiga 4-5 marta bosiladi (nafas chiqarib 
turilgan vaqtda), so’ngra o’pkaga bir marta havo puflab kiritiladi (nafas olish 
paytda). Sun’iy nafas oldirish bilan bir vaqtda yurakni bilvosita uqalab borish 

---

356 
klinik o’lim xolatida yotgan odamni tiriltirish (reanimatsiya)ning eng oddiy 
usulidir. Yoshi qaytib qolgan odamga suniy nafas oldirib, yuragini bilvosita 
uqalash qilish paytida, bu yoshdagi kishilarning suyaklari ancha mo’rt bo’lishini 
esda tutish kerak, shu sababdan harakatlar ohista bolishi lozim. Yosh bolalarda 
bilvosta massaj to’sh suyagi sohasiga qo’l kaftlari bilan emas, balki barmoqlar 
bilan bosib amalga oshiriladi. 
Odamning elektr tokidan shikastlanishi natijasida
nafas olishi va yurak 
faoliyati to’xtab qolgan bo’lsa, avval shikastlangan odamni elektr toki ta’siridan 
qutqarish zarur. Tezgina rubilnikni ajratish, elektr probkalarini chiqarib olish, 
simni olib tashlash kerak. Ayni vaqtda shikastlangan odam tok ta’siridan halos 
qilinmagan bo’lsa, uning o’zi elektr o’tkazgich bo’lib turishini va rezinka qolqop 
kiyib olinganidan keyingina unga qol tekkizish mumkinligini esda tutish kerak,