‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Anashunday sotsial sharoit orqali ulardagi psixologik iqlimni o ‘zgartirish bilan
kichik o ‘smirdagi yomon xulq-atvor, o ‘jarlik, kamchiliklarini tan olmaslik kabi tabiiy
xislatlaming oldini olish mumkin.
Ba’zi o ‘qituvchilar kichik o‘smirdagi bu o ‘zgarishlar urushqoqlik va salbiy alomatlar,
o ‘jarlikning ildizlari qayerdan kelib chiqqanligi, nima bilan bogianganligi, nimaning
ta’siri ekanligini bilmay turib, noto‘g‘ri tashxis va xulosalar chiqaradilar va bu
aksariyat hollarda fojiaga olib kelishi ham mumkin. Aslida esa, o ‘smir yoki maktab
yoshidagi bolalaming psixik holatlarini va psixik rivojlanayotganliklarini hisobga
olish, psixik muammolaming to ^ r i yechimlari uchun yordam berish, ulaming aqliy
qobiliyatlarini rivojlantiruvchi metodlar yordamida ularga psixologik yondoshish
juda muhim. Shu bilan birga, kichik o ‘smir yoshdagilar bilan ishlayotganda
o ‘quvchining har bir tashqi va ichki reaksiya ortida uning o ‘z psixologik sabablari
borligini bilish muhim. Bu madaniyatsiz, zararli, tushunib bo‘lmaydigan, deb nom
olgan xatti-harakatlar bir qarashda shunday baholanadi, lekin bu xatti-harakatlar
o ‘smir shaxsi shakllanishining maxsus bosqichi uchun xos xususiyatdir.
Kichik o ‘smir psixologik mexanizmi sxematik ravishda quyidagicha baholanadi:
Endokrin garmonlarining paydo boiishi ulaming markaziy nerv sistemasiga ta’sir
qilishi bilan bogMiq bo‘lib, jinsiy yetilishning boshlanishi bolalaming aktivligini,
jismoniy va psixologik lmkoniyatlarini oshiradi hamda bolada o ‘zini kattalardek his
etish, mustaqil bo‘lish tuyg‘ularini tuyish uchun qulay shart-sharoitlami yuzaga
chiqaradi. Biroq psixik nvojlanishning bu bosqichida bola hall mustaqil harakat
qilishga to ia tayyor bo‘lmaydi. Asosiy ziddiyatni keltirib chiqaruvchi omillardan bin