‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

aniqlash qulay bo‘lishi uchun suvga biroz rang qo‘shiladi (odatda shishaga
yopishmaydigan fenol-ftaleinning qizil eritmasi quyiladi). Naychadagi suv
sathi shkala (4) yordamida o'lchanadi. Sistemada suyuqlik sathining
o'zgarmasligini ta’minlash uchun suvli idish (6) o'matilgan.
Vertikal ko'chishlarni aniqlashning bu usuli geodezik asboblar bilan
oMchash qiyin boMgan sharoitlarda qoMlaniladi. Binolami ko'chirish chog'ida
cho'kishlami nazorat qilishda bu usulga teng keladigani yo'q. Sovuq
haroratlarda suv o'rniga texnik spirt ishlatiladi.
4.3.3. Shovun (otves)*lar
Bir tik o ‘q b o ‘ylab joylashgan
nuqtalaming o‘zaro gorizontal ko'chishlarini
aniqlashda shovunlardan foydalaniladi. Ikki
xil: to‘g‘ri va teskari shovunlar boMadi.
To‘g‘ri shovun. Yuqoriga mahkamlangan
egiluvchan po‘lat simga (shovun «ipi») yuk
osiladi (4.12-rasm). Shovun chayqalmasligi
uchun yuk yopishqoq suyuqlikka (mineral
yog‘ga) tushiriladi. Ip inshootning butun
balandligi bo‘ylab uning sirtiga tegmasligi kerak.
K uzatilayotgan 
nuqtalam ing
ko‘chishlari turli usullar bilan oMchanishi
mumkin. Shulardan biri oddiy chizg'ichda
oMchash. Buning uchun chizgMch inshoot
sirtiga gorizontal holatda o'matiladi va
ko'chishlar ch izg'ich n in g m illim etrli
shkalalaridan o'lchab olinadi.
Teskari shovun inshoot asosi yaqiniga
o'matilgan marka (belgi) holatini vertikal 
^ M s h la r n i shovun yordamida
shaxta yoki quvur orqali yuqoriga uzatish 0 C^
umiy sxema; b_shovun
vazifasini о taydi. 
v a c iljZg ‘jc il - j- te k s h ir ila y o tg a n
Teskari 
shovun