‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

Shkivning harakati strelkani (5) qo‘zg‘atadi. Hisob ma’Iumotlari qo‘zg‘almas
o‘qqa (1) mahkamlangan diskning (7) aylana shkalasidan (6) olinadi. Shkala
chiziqlari orasidagi masofa 0,01 mm yoki 0,1 mm ni tashkil etadi. Strelkaning
aylanishlar soni (8) shkala orqali aniqlanadi.
Asboblami o ‘matish sxemalari. Vertikal ko‘chishlami oMchashda quyidagi
sxemalardan foydalaniladi:
1. Foydalanish mumkin boMgan qo£zg‘almas nuqtalar mavjud boMgan
hollarda 4.2-rasm, a va 4.2-rasm, b da tasvirlangan sxemalardan foydalaniladi.
Tayanchlarning cho‘kishini hisobga olish uchun tayanchlarga alohida
progibomer o ‘matiladi.
Suv ustida joylashgan konstruksiyalami sinashda, oqim uncha kuchli
boMmasa, suv tubiga ogMr yuk tushiriladi va bu yukka ulovchi simning
pastki uchi bogManadi (4.2-rasm, b).
2. Qo‘zg‘almas nuqtaga yaqinlashish mumkin boMmasa yoki orasi uzoq
boMsa, shprengelli sistemalardan foydalaniladi. 4.3-rasm, a da osma
4.4-rasm. Gorizontal
ko'chishlarni o'lchash uchun sim
progibomerlarni joylashtirish
sxemasi:
1-rezervuam ing vertikal devori; 2 -
qo ‘z g ‘almas m etall ustun; 3-progibom em i
о ‘m atish uchun tokcha; 4— progibomer;
5— bogHovchi sim; 6-sim ni taranglovchi
yuk; 7-sim ilish uchun rezervuar devoriga
payvandlangan ilgak.
44

---

4.5-rasm. Ko'chishlarni aniqlash uchun shtiftli indikatorlar:
a -k in em a tik sxem a; b-in dikator; 1— tiralm a shtift; 2-shtiftda ochilgan rezba; 3 -
sh e ste m y a la r; 4 -strelk a ; 5 -sh k a la ; 6 -sh estem a ya tishlari orasidagi bo'sh jo y l a m i
berkituvchi prujina; 7-pm jina tortib tunivchi shestem ya.