‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

a) 
b)
2Л -rasm. Kislovodsk rusumli tomyopmani statik
va dinamik kuchlarga sinash:
a
— 
konstruksiya tomiga o'm atilgan statik yuklar (quvurlar
yordamida о ‘zaro tutashtirilgan metall qutilar suv bilan to 4dirilgan);
b
— 
konstruksiya elementlariga uzatkich (uzatkich)lamingo‘matilishi.
uyg‘otuvchi manba sifatida vibratsion mashinadan foydalanildi.
SNIISK tipidagi strukturaviy konstruksiya (tomyopma)ning sinovlari to
konstruksiya buzilgunga qadar davom ettirildi (2.2-rasm).
Dinamik sinovlar natijalarini qayta ishlash jarayonida obyektlarning
xususiy tebranish davrlari, shakllari, tebranishlaming so‘nish dekrementlari,
inersion kuchlar aniqlandi va hisobiy seysmik kuchlar bilan taqqoslandi.
Sinov natijalariga asoslangan holda strukturaviy tomyopma konstruksiyalarini
hisobiy seysmikligi 7, 8 va 9 balli zonalarda ham qurish mumkinligi
to‘g£risida aniq xulosaga kelindi va shunga oid tavsiyanoma ishlab chiqildi.
Gazli (1984), Qayroqqum (1986) va Armaniston (1988) zilzilalari
strukturaviy konstruksiyalarning haqiqatan ham zilzilaga bardoshli ekanligini
amalda tasdiqladi.
a) 
b)
2.2-rasm. SNIISK rusumli tomyopmani dinamik kuchga sinash:
a
— 
V — 2 rusumli vibratsion mashinaning umumiy ко ‘rinishi;
b
— 
konstrusiyaning buzilgandan keyingi holati.
26

---

XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab kuchli zilzilalar sodir bo'lishi
mumkin bo‘lgan seysmofaol hududlarda ham qavatlar soni oshirilgan ( 9
— 16 va undan ortiq qavatli) binolar ko'plab qurila boshladi. Ma’lumki,