‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

ishlatilayotgan ashyolarning sifatini o'rganib attestatsiya qilish va ularni
baholash kerak bo'ladi.
14

---

Ilmiy-tadqiqot ishlarida kvalimetriya usulini qo'llash kengaymoqda
va takomillashmoqda. Kvalimetriya usuli bilan qurilish ashyolari yoki
konstruksiyalarini baholaganda obyektning kompleks talablariga javob
berishini aniq ko'rsatkichlar orqali ifodalash mumkin. Bunday
ko'rsatkichlar quruvchi va loyiha tuzuvchilarning kundalik amaliy ishlarida
qurilish ashyolarini, konstruksiyalarini, devorbop buyumlarni hamda
pardozbop ashyolami tanlashida katta ahamiyatga ega. Qurilish ashyolarini
va buyumlarini kvalimetriya usuli bilan baholaganda quyidagilarni
o'rganish kerak:
— qurilish ashyolari va buyumlarini qanday xomashyodan
tayyorlanganligi, qayerda ishlatilishi va xilidan qat’i nazar, ular davlat
andozalariga ko'ra tajribaxonalarda, sanoat sharoitida batafsil sinovdan o'tgan
va umumiy sifat bahosi qo'yilgan bo'lishi lozim;
— qurilish ashyolarining xossalari orasidagi umumiylikning bir
qonuniyatga bo'ysunishini prof. I.A. Ribev ilmiy tomondan asosladi va uni
«Ustun nazariyasi» deb atadi. Masalan, ashyo tuzilishining zichligi qanchalik
oshsa, uning kvalimetriya ko'rsatkichlari shuncha yuqori bo'ladi yoki buning
teskarisi, ya’ni g'ovakligi, suv shimuvchanligi, gaz yoki suv o'tkazuvchanligi
kamayadi. Shunday misollar bilan o'quvchi ashyoning bittagina xossasi
orqali boshqa xossalarining sifat ko'rsatkichlari kvalimetriyasi to'g'risida
fikr yuritishi natijasida, qurilish ashyolarini qayerda va qachon ishlatish
mumkinligi to'g'risida tushunchaga ega bo'ladi. Albatta, bunday usul bilan
ashyoning sifatiga nazariy tomondan aniq baho berib bo'lmaydi. Masalan,