Neft va gazni qayta ishlash kimyoviy texnologiyasi kafedrasi

RSSR+3H
2
 

 RH+R
1
H+2H
2
S 
Gidrogenlash natijasida oltingugurtli birikmalar parchalanishi yumshoq 
sharoitlarda (gidrokrekingga nisbatan) boradi. 
Gidrogenlash natijasida kislorodli birikmalar – suvga va azotli birikmalar 
ammiakka aylanib ketadi. 
Reaktsiyalarni yo`nalishiga temperatura rejimi, qo`llanilayotgan katalizator 
katta rol’ o`ynaydi. Temperatura ortishi bilan zanjirlarni va xalqalarni parchalanish 
reaktsiyasi 
kuchayadi. 
Bosimni 
pasayishi 
uglerod-vodorod 
bog’larini 
parchalanishiga olib keladi va buni natijasida parafin uglevodorodlardan olefinlar 
va olefin uglevodorodlarni aromatik uglevodorodlarga tsiklizatsiyalash kuchayadi. 
YUqori temperaturada gidrogenlash va parchalash xususiyatiga ega bo`lgan 
aktiv katalizatorlar molibden va vol’fram sul’fidlaridir. 
Bu katalizatorlar oksid holida olinib oltingugurtli birikmalar ta`sirida sul’fid 
ko`rinishiga o`tadi, lekin katalizator o`zini aktivligini yo`qotmaydi. Bu katalizator 
yuqori temperaturada (450-480
0
C) qo`llaniladi. 
MoS
2
va WS
2
gidrogenlash va parchalash hususiyatiga ega. 
Reaktsiyalarni u yoki bu yo`nalishlarini kuchaytirish uchun katalizator 
tarkibiga promotorlar qo`shiladi. Ni yoki Co qo`shilsa gidrogenlash hususiyati 
ortadi. WS
2
ni Al–Si ga shimdirilsa (o`tkazilsa) uni parchalanish hususiyati ortadi. 
Hozirgi paytda gidrokreking jarayonlarda bifunktsional gidrokreking qiluvchi 
katalizatorlar-kislotali hususiyatga ega bo`lgan yonuvchi va aktiv metallar 

---

ishlatiladi. Aktiv metallarga: platina, nikel’, palladin, molibden va hokazolar 
kiradi. Aktiv metallar gidrogenlash hususiyatiga ega, kislotali hususiyatga ega 
bo`lgan o`yuvchi parchalash va izomerlash hususiyatiga egadir.