Microsoft Word shermuhammadbek qurboshi ziyouz com doc



Download 0,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet100/149
Sana01.04.2022
Hajmi0,79 Mb.
#522989
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   149
Bog'liq
shermuhammadbek qurboshi

www.ziyouz.com
кутубхонаси
90
o‘q otilgan zahoti ko‘chki boshlanib, bir daqiqa o‘tar-o‘tmas dovon ostidagi barcha mavjudot qalin qor 
qatlami ostida qoldi. Xo‘sh, yigitlar kalima qaytarishga ulgurdilarmi-yo‘qmi, yolg‘iz Allohga ayon. 
Darvoqe’, shahidlar uchun kalimasiz ham jannat eshiklari ochiq bo‘lsa kerak, vallohi a’lam. 
1918 yildan beri istilochilar bilan omonsiz kurashib, ularga dahshat solib kelgan, dushmanga 
nisbatan eng murosasiz nuqtada turgan Xolxo‘ja Eshon shu tariqa dahshatli ko‘chki ostida qolib, vatani 
– Turkiston ozodligi yo‘lida, dini islom yo‘lida shahodat sharobini ichdi. Uning shahodati do‘stlari va 
maslakdoshlarini chuqur qayg‘uga soldi. Nurmuhammadbek o‘z xotiralarida Xolxo‘ja Eshon shahid 
bo‘lganini eshitgandan keyin chekilgan iztiroblarni shunday bayon qiladi: 
“Xolxo‘janing shahid ketishi bizni, avvalo, akamiz Shermuhammadbekni juda xafa qildi. U o‘ris 
o‘qidin o‘lishni xohlar edi. Bir xoin yoki ko‘zi ko‘r taqdirning tasodifi bilan o‘lish unga juda qiyin 
tuyulardi. Jo‘shqin, qaytmas mujohid edi. Kechirimsiz va mazbut fe’l atvor egasi edi. Qor ostida qolib 
ketib o‘lmaganda, balki Farg‘onaning eng oxirgi fidoyisi bo‘larmidi? Shahid bo‘lganidan to‘rt kundan 
keyin alamli xabarni olganimiz payt uning ruhiga Mavludi sharif o‘qitib, Allohning dargohiga 
yubordik. Allohi karim bul Turkiston shahidini rahmat qilsin, payg‘ambarimiz Muhammad 
alayhissalom shafoatchi bo‘lsinlar. Omin, Allohu Akbar!” 
Farzandlarining yozishlaricha, kunlardan birida ulug‘ adib Abdulla Qodiriy ijodxonadan ko‘zlarida 
shashqator yosh bilan chiqib kelibdilar. Xavotir olgan oila a’zolari “Nima bo‘ldi? Nega yig‘ladingiz?” 
deb so‘rasalar, “Kumush... Kumush o‘ldi.” deb javob bergan ekanlar. 
Xolxo‘ja Eshonning shahodati haqida yozgan satrlarimiz, ne tong-ki, meni ham shu ko‘yga soldi... 
Ko‘z yoshimni artib, marhumning ruhiga bag‘ishlab tilovat qilib, qissaning marhum Xolxo‘ja Eshonga 
bag‘ishlangan bobiga nuqta qo‘yaman deb turganimda telefon jiringlab qoldi. Go‘shakni oldim. 
Qo‘qon o‘lkashunoslik muzeyidan ekan. Bizning izlanishlarimizdan boxabar do‘stlarimiz Xolxo‘ja 
Eshon hayoti bilan bog‘liq yana bir hujjat chiqib qolganligidan darak berishdi. Olib kelishni so‘radim. 
Do‘stlarim hujjatni menga berar ekanlar, ogohlantirib qo‘ydilar: “— Bu hujjatga tanqidiy nazar bilan 
yondoshishingizni so‘raymiz, zero, sezishimizcha, unda boshqa xujjatlar bilan tasdiqlanmagan, 
haqiqatdan yiroq faktlar ko‘p ekan. Nima bo‘lganda ham, bir hujjat, bir manba sifatida ko‘zdan 
o‘tkazib qo‘ysangiz bo‘laveradi”. 
Hujjatdan ko‘chirma nusxani uyga olib ketib, sinchiklab o‘rgandim. Bu hujjat Toshpo‘lat 
O’rozboev tavalludining yuz yilligiga bag‘ishlab Toshkentda 1969 yil 20 may kuni o‘tkazilgan 
tantanali majlis stenogrammasi ekan (Toshpulat O’rozboev shaxsi haqida ma’lumot qissaning 
yuqoridagi boblarida keltirilgan). Majlisga tarix fanlari doktori, professor M.V.Vahobov raislik qilgan. 
Uning mavzumizga, to‘g‘rirog‘i, Xolxo‘ja Eshonga daxldor qismi—fuqarolar urushi ishtirokchisi, 
1918 yildan KPSS a’zosi, O’rozboevning safdoshi Muxtorjon Olimovning nutqi matni ekan. Uni 
diqqat bilan bir necha bor o‘qib chiqib, muzey xodimlarining ogohlantirishlari to‘g‘ri ekanligini 
angladim. Darhaqiqat, unda haqiqatdan ancha yiroq gaplar ko‘p ekan. Bir ko‘nglim, “undan butunlay 
foydalanmaslik kerak” dedi, boshqa bir ko‘nglim “Bu gaplarni kitobga qo‘sh. Sovetlar vaqtida tarix 
naqadar soxtalashtirilganini o‘quvchilar ham o‘z ko‘zlari bilan o‘qib bilsinlar” dedi. Mening o‘zimga 
ham shu ma’qul ko‘rindi. 
O’rtoq M.Olimovning nutqi asl holida, ya’ni, rus tilida berilgan (“—Ya ochen izvenyayus, ya budu 
govorit po russki”). Biz undan Xolxo‘ja Eshonga daxldor qismini tarjima qilib keltiramiz: 
“... Men juda ko‘p qiziq ishlarni aytib berishim mumkin, ammo, eski avlod qanday shart-sharoitda 
ishlaganligi haqida bittagina misol keltirib o‘taman. Masalan, 1919 yilda Andijonda bosmachilarning 
yirik boshliqlaridan biri Oxunjon va uning sherigi Xolxo‘ja biz tomonga o‘tdi. U (Xolxo‘ja)ning 
aksilinqilobiy armiyada 800 tagacha odami bor edi. U ham Sovet xokimiyati tomonga o‘tdi. U 
sovetlarga o‘tgach, uni Andijonda Oxunjon bilan qoldirish mumkin emas edi, shuning uchun uni 
O’shga yubordilar. Men aynan o‘sha paytda O’sh inqilobiy qo‘mitasini boshqarardim, raisi edim. Men 
Xolxo‘jani eski tanishlarday kutib oldim. Biz u bilan bir kun birga bo‘ldik. Men unga “Siz baribir bu 
yerdan qochib ketarsiz? ”deb savol berdim. 


Mansurxo‘ja Xo‘jaev. Shermuhammadbek qo‘rboshi 

Download 0,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   149




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish