Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
131 
etnoslar tomonidan qabul qilinmagani bois jahon dini hisoblanamaydi. Hindlardan 
iborat yirik jamoalar Bangladeshda (12 mln.), Indoneziyada (3,6 mln.), Shri-
Lankada (3 mln.), Pokistonda (1,5 mln.), Malayziyada (1 mln.), AQShda (0,5 
mln.), Butanda (0,3 mln.) mavjud.
Diniy qorishma sifatida hinduizm 
oriylar
gacha bo’lgan dinlar, hind-skif 
jamoalarining ibtidoiy diniy tasavvurlarini va qadimgi braxmanlarning buddizm 
bilan aralashgan qadimiy urf-odatlarini o’zida mujassam qilgan.
Shunisi qiziqki, hinduizm o’zining asosi hisoblanadigan vedizm va 
braxmanizmdan tashqi ko’rinishda farqlanadi. Unda yangi braxmanizm dinlari, 
to’g’rirog’i, oqimlari mujassamdir. Ularning barchasini umumiy jihatlariga qarab 
bir guruhga jamlash mumkin: tushuncha va qonunlarning asl manbai bo’lgan 
vedalarning muqaddasligi, guru (pir, ustoz)ning tan olinishi, muqaddas joylarga 
ziyoratga borish, sanskritning muqaddas til ekanligi, va nihoyat, sigirning 
muqaddas ekanligi. Bu besh qoida yoki aqida umum tomonidan tan olingan bo’lsa-
da, ko’p sonli e’tiqod qiluvchilar orasida o’ziga yarasha farq va o’ziga xoslik kasb 
etgan. Hatto, diniy ramzlarida ham ilohlarining nomlari tushirilgan (51-rasm). 
Hinduizmda keyingi davrda vedalardan tashqari xalq og’zaki ijodi 
namunalari, jumladan, «Maxabxarata» ham muqaddas yozuvlar qatoriga 
qo’shilgan. Hinduizmda ham braxmanlar asosiy o’rinni egallaydi. Shuning uchun 
ham 
mazkur 
adabiyotlarning 
ko’pchiligi 
braxmanlar tomonidan yaratilgan. Ular eski 
aqidalarning zamon talabiga javob bermasligini 
ko’rib, yangi qonun qoidalarga mos ravishda turli 
oqimlarni yuzaga keltirdilar. Ular shu yo’l bilan o’z 
raqiblari hisoblangan buddistlarga qarshi kurash 
olib bordilar.
 
Hinduizm braxmanizmdan katta farq 
qiladi. Unda Maxabxarata va boshqa she’riy 
matnlar qadimgi sanskrit tilidan zamonaviy hind tiliga tarjima qilinib, 
muqaddasligi jihatidan asl matni bilan bir xil hisoblanadi. Hinduizm ta’limotiga