Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

REJA: 
DIN GEOGRAFIYASI
 
8 – MAVZU 

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
125 
11-jadval 
Dunyodagi dinlar klassifikatsiyasi 
DINLARNING YIRIK TIPOLOGIYASI 
TARIXIY-GEOGRAFIK TASNIF
ETNIK TASNIF
Õrta yer 
dengizi h
avzas
i 
din
lari
Rim dinlari, 
Yunon dinlari 
Uru
ǧ 
– 
qab
ila 
din
lari
Totemizm, 
Shamanizm, 
Fetishizm, 
Magiyalik 
Qadi
m
iy Yaqin
 
va Õrta S
harq 
din
lari
Misr dinlari,
Shumer dinlari, 
Akkad dinalari,
G’arbiy somiy dinlari, 
islomgacha arab dinlari 
Milliy d
inl
ar
Yahudiylik, 
Hinduizm, 
Konfutsiylik, 
Sintoizm 
Yaq
in va Õ
rta 
Sh
arqnin
g 
payǧam
barli d
inl
ari
Zardushtiylik,
Yahudiylik, 
Xristianlik,
Manixeizm, 
Islom 
Jahon
 din
lari
Xristian, 
Islom, 
Buddizm 
Janu
biy 
Os
iyo 
din
lari
Veda dinlari, Hinduizm, 
Hind buddizmi (teravada, 
maxayana), Jaynizm 
SIG’INISHIGA KO’RA TASNIF 
Sh
arqiy va Janu
bi
-
sharqiy O
siyo 
din
lari
Shri-Lanka, Tibet, Janubi-
Sharqiy Osiyo havzasi 
buddizmi; Xitoy dinlari 
(daosizm, konfutsiychilik, 
buddizm maktablari); 
Koreya va Yaponiya dinlari 
m
onot
eis
tik
Islom, 
Yahudiylik 
Amerika 
hin
du
lari 
din
lari
Toltek dinlari, 
Atsteklar dinlari, 
Inklar dinlari, 
Mayyalar dinlari 
poli
teis
tik
Xristian, 
Hinduizm, 
Konfutsiylik, 
Daotsizm, 
Sintoizm, 
Jadval mualliflar tomonidan shakllantirilgan 

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
126 
Vijdon erkinligi berilgan bo’lsa-da, shaxsni har qanday missioner 
tashkilotlar ixtiyoriga ham tashlab qo’yib bo’lmaydi. Ozod jamiyatda har bir inson 
o’z shaxsiy pozitsiyasini belgilab olishi uchun unga har tomonlama, boy, obyektiv-
ilmiy ma’lumot zarur. Bunday ma’lumot ensiklopedik xarakterda bo’lmog’i, 
birovning g’arazli sharhisiz asl matnlar shaklida bo’lsa, maqsadga muvofiqdir.
Din
so’zi arab tilidan olingan bo’lib, uning lug’aviy ma’nosi «ishonch, 
e’tiqod»dir. Istilohiy ma’nosi lotin tilidagi 
«religion» so’zi bilan mos keladi.
Din 
– tabiat, jamiyat, inson va uning 
ongi, yashashdan maqsadi hamda taqdiri 
insoniyatning bevosita qurshab olgan atrof-
muhitdan tashqarida bo’lgan, uni yaratgan, 
ayni zamonda insonlarga to’g’ri, haqiqiy, 
odil hayot yo’lini ko’rsatadigan va 
o’rgatadigan ilohiy qudratga ishonch va ishonishni ifoda etadigan maslak, qarash, 
ta’limotdir. Hozirgi vaqtda jahonda ko’plab dinlar mavjud (45-rasm). 
Din muayyan ta’limotlar, his-tuyg’ular, toat-ibodatlar va diniy 
tashkilotlarning faoliyatlari orqali namoyon bo’ladi (44-rasm). U olam, hayot 
yaratilishini tasavvur qilishning alohida tariqasi, uni idrok etish usuli, olamda 
insoniyat paydo bo’lgandan to bizgacha o’tgan davrlarni ilohiy tasavvurda aks