Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
11 
Ijtimoiy geografiyaning tuzilishi va vazifalarini M.F.Grin yanada kengroq 
talqin qildi. Uning fikricha ijtimoiy geografiya sotsial siklga mansub geografik 
fanlar bilan birga iqtisodiy geografiyani ham qamrab oladi. Ijtimoiy 
geografiyaning bunday keng ma’nodagi talqini V.M.Goxman va S.Y.Nimmik 
tushungan «Обшественная география»ga mos tushadi. 
Ushbu masalaga amaliy nuqtai nazardan real va asosli ravishda yondoshgan 
A.A.Dolininning fikricha «ijtimoiy hodisa va jarayonlarning mintaqaviy 
xususiyatlarini, mintaqalarning tabiati, iqtisodiyoti va demografik vaziyatini 
tavsiflovchi narsalarni jalb etmasdan chuqur o’rganib bo’lmaydi, demak bunday 
tadqiqotlarni iqtisodiy — geograflar muvaffaqiyatli ravishda amalga oshirishlari 
mumkin». A.A.Dolinin bo’yicha ijtimoiy geografiyaning obyekti - bu odamlarning 
o’zaro munosabatlari orqali bog’langan hududiy birikmalaridan iborat. Ushbu 
holatda turlicha iqtisodiy, sotsial, demografik jarayonlarning o’zaro aloqadorligi 
ta’kidlanib, geografik fan sifatida ijtimoiy geografiya tabiiy sharoitning ta’sirini 
e’tiborsiz qoldirmaydi. Shunday qilib, AA.Dolininning ko’rsatmalaridagi e’tiborni 
o’ziga tortadigan jihati turli taksonomik toifadagi rayonlarning ijtimoiy rivojlanishi 
darajalarini aniqlashda, hamda ijtimoiy voqea va hodisalarni o’rganishda geografik 
masalalarga e’tiborni kuchli ekanligidir. 
S.B.Lavrov, A.A.Anoxin, N.T.Agafonovlar esa ijtimoiy geografiyani 
ijtimoiy va iqtisodiy geografiyaning bir bo’g’ini sifatida, sotsial strukturalarni 
muayyan ijtimoiy — tarixiy sharoitlarda joylashuvi va hududiy tashkil etilishi 
qonuniyatlarini o’rganuvchi fan deb yoki, boshqacha qilib aytganda, agarda 
ijtimoiy strukturalar jamiyat bilan bir butun holda hududiy tashkil etilar ekan, u 
holda ijtimoiy geografiyani hududiy ijtimoiy strukturalarning rivojlanish omillari 
va qonuniyatlarini o’rganuvchi fan sifatida ham tushunish mumkin, deb 
ta’riflashadi. 
Ammo, yuqoridagi mualliflar o’z tadqiqotlarining so’ngida aholi 
geografiyasi doirasida ayrim sotsial hodisalarni tahlil etish tajribasiga ko’ra, 

---