O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti fakultet: Magistratura bo‘limi Kafedra: Xalqaro turizm va turizm servisi «Himoyaga tavsiya etildi»

1.3. Oilaviy mehmon uylarini rivojlantirishda xorij tajribasidan foydalanish

Bugungi kunda turizm jahon iqtisodiyotining yetakchi tarmoqlaridan 

biridir.O‘zbekistonda ham turizm sanoatini modernizatsiya qilish, sohani 
yanadarivojlantirish uchun qulay iqtisodiy va tashkiliy-huquqiy shart-sharoitlar 
yaratish, milliy turizm mahsulotlarini ko‘paytirish va ularni jahon bozorlarida 
targ‘ib qilish,turizm tarmog‘ini boshqarishni takomillashtirish bo‘yicha izchil 
ishlar amalgaoshirilmoqda. Shu o‘rinda aytib o‘tish lozimki, mehmonxonalar 
turizm sohasiningeng yuqori o‘rinlarida turuvchi vositalar hisoblanadi. 
O‘zbekistonda turizmni rivojlantirish yo‘lidagi asosiy to‘siqlardan biri - 
mehmonxonalar yetishmovchiligi muammosini bartaraf etishda Turkiya tajribasi 
qo‘llaniladi. Mutaxassislarning so‘zlariga ko‘ra, mehmonxonalar bilan bog‘liq 
muammolarni hal qilishda Turkiya tajribasini qo‘llash uchun qonunchilikka ayrim 
o‘zgartirishlar kiritish kerak bo‘ladi. Tadbirda turizmni rivojlantirishda Turkiya 
tajribasini o‘rganish uchun turkiyalik ekspert Sodiq Badak bilan shartnoma 
tuzilgani, ayni damda u bilan birga Turizmni rivojlantirish strategiyasini ishlab 
chiqilayotgani, yaqin oylarda u taqdim etilishi aytildi.Turkiya bosh ombudsmeni 
Sheref Malkoch bu borada shunday deydi:Turkiya 40 yildan beri turizmni 
rivojlantirish bilan shug‘ullanadi. O‘zbekistonda mehmonxonalarga ehtiyoj 
borligini ko‘ryapmiz. Mana bugungi kunga kelib O‘zbekistonga chet ellik 
sarmoyachilar va ishbilarmonlarga bu yo‘nalishda qator imtiyozlar yaratilayotgan 
ekan, ba'zi huquqiy va tashkiliy jarayonlar hal qilinganidan keyin turkiyalik 
ishbilarmonlar bu yerda mehmonxonalar qurilishi, turizm infratuzilmasini 

---

yaxshilashga bel bog‘laydi, ular bunga shay. Bundan avval Turizmni rivojlantirish 
davlat qo‘mitasi raisi Aziz Abduhakimov
 
ham O‘zbekiston Prezidenti Shavkat 
Mirziyoyevning Facebook sahifasi orqali uzatilgan intervyusida O‘zbekistonda 
turistik infratuzilma borasida ma'lum bir kamchiliklarga duch kelinayotgani, yaqin 
1,5-3 yilda hal qilish kerak bo‘lgan masala - joylashuv vositalarini keskin 
ko‘paytirish ekanini ta'kidlagan edi.Biz turistlar oqimi oshib borayotganini ko‘rib, 
bu biznesga kirishga harakat qilayotgan xo‘jalik sub'yektlarini ko‘ryapmiz. Ular 
mehmonxonalar, xostellar, mehmonxona uylarini qurishmoqchi. Bu yo‘nalishda 
Turizmni rivojlantirish davlat qo‘mitasi tomonidan qator rag‘batlantiruvchi 
choralar ishlab chiqilgan. Chet ellik sarmoyachilar bizdan birinchi bo‘lib ular 
qo‘lga kiritayotgan yer uchastkalari ularga xususiy mulk sifatida 
rasmiylashtirilishiga doir imtiyozni so‘rashadi. Ayni damda biz hukumatga shu 
jumladan mehmonxona qurilishi uchun beriladigan yer xususiy bo‘lishini ko‘zda 
tutuvchi hujjatlar paketini taqdim qilyapmiz. Yana bir imtiyoz esa import jihozlarni 
(mebellar, qurilish materiallarini) hech qanday cheklovlarsiz olib kirishni ko‘zda 
tutadi. Xuddi shu hujjat bilan franshizalarni jalb qilayotgan ishbilarmonlarga ham
imtiyozlar yaratmoqchimiz. Shu munosabat bilan franshizalarni jalb qiluvchi 
xo‘jalik sub'yektlari xarajatlarining bir qismi qandaydir tarzda kompensatsiya 
qilinishi rejalashtirilgan. Turkiyada 1980-1990-yillarda mehmonxonalar sonini 
keskin oshirish yo‘lida amalga oshirilgan choralardan biri - mehmonxona qurilishi 
va ishga tushgandan keyin xarajatlarning bir qismi kompensatsiya qilinishi. Biz 
ham shunday sxema - O‘zbekistonda yangi mehmonxonalar qurilishini 
rag‘batlantirish ustida bosh qotiryapmiz. Huquqiy maydon haqida gapiradigan 
bo‘lsak, bugungi kunda bizda Turizm to‘g‘risidagi yangi qonun loyihasi 
tayyorlangan. 
Bu 
qonunda 
turizm 
mamlakat 
iqtisodiyotining 
asosiy 
yo‘nalishlaridan biriga aylanishi uchun ishbilarmonlar faoliyatiga yanada ko‘proq 
erkinlik va qo‘shimcha rag‘bat beruvchi yangi normalar, yangi qoidalar ishlab 
chiqiladi.
11
Mehmonxona – bu butun kun davomida murakkab texnologik jarayon 
11
 
https://m.kun.uz/uz/news/2018/04/30/memonhonalar-bilan-boglik-muammolarni-bartaraf-etisda-turkia-
tazribasidan-fojdalaniladi
 

---

sodirbo‘luvchi bino (yoki binolar majmui) bo‘lib, unda mijozlarga nomerlar 
(yokinomerlardagi joylar) berilishi, shuningdek mehmonxona mahsulidan shinam, 
qulayva xavfsiz foydalanishga yo‘naltirilgan qo‘shimcha xizmatlar ko‘rsatilishi 
kafolatlanadi. Zamonaviy mehmonxona faqat yashash joyi bo‘lib xizmat 
qilmaydi.Ko‘pincha nomerlar fondining bir qismidan firmalar va muassasalarning 
ofislari, vaqtinchalik vakolatxonalari sifatida ham foydalaniladi. Mehmonxona 
ishining hozirgi rivojlanishi jahon amaliyotida mijozga (mehmonxona 
xizmatlaridan foydalanuvchiga) mazkur xizmatlar bozorlaridagi narx-navoga qarab 
ko‘p variantli mehmonxona servisini taklif qiladi. Bundan 100 yil oldin 
joylashtirish korxonalarining faqat ikki turi mavjudbo‘lgan: 
- jamiyatning oily tabaqasi vakillari uchun hashamatli mehmonxonalar; 
- aholining qolgan qismi uchun karvonsaroylar. 
Vaqtini yo‘lda o‘tkazishga majbur bo‘lgan odamlarda tanlash imkoniyati 
bo‘lmagan. Bugungi kunda mehmonxona mahsulidan foydalanuvchilarga 
joylashtirish korxonalarining rang-barang shakllari va turlari, chunonchi, iqtisodiy 
klassga mansub bo‘lgan hashamatli otellar va mehmonxonalar, motellar, 
kempinglar va h.k. taklif qilinadi. Har bir odam o‘z didi va puliga qarab o‘zi uchun 
ma‘qul variantni tanlash imkoniyatiga ega. Shu bilan bir qatorda oilaviy mehmon 
uylari dunyoning barcha burchaglariga kirib bormoqda. Har bir mamlakatning 
o’ziga xos urfu odatlari va sharoitlari mavjud bo’lib shular jumlasida qo’yidagi 
xorij mehmon uylarini misol qilib ko’rib chiqishimiz mumkin: