O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun

M e ta p la stik anem iyalar.
L eykozlar v a x a v fli o 'sm a n in g qizil 
ko'm ikka m etastaz berishida, ko'krak bezlari, o'pkalar, m e’da raki va

---

b. d a riv o jla n a d i. Patogenezi: q o n y a ratu v ch i to 'q im a h ajm ining
qisqarishi. Qonda yaqqol rivojlangan eritronorm oblastoz va qonning 
leykem oid m anzarasi.
Eritrotsitozlar.
Eritropoetinlaming hosil bo‘lishining kuchayishi qizil 
ko‘mikning eritrotsitar kurtagining funksional faoUigining oshishi bilan 
k e c h a d i. N a tija d a s irk u la ts iy a d a g i qon h a jm i, e ritro ts itla r son i, 
gem oglobin m iqdori ko‘payadi, gem otokrit ko ‘rsatkichi oshadi. Qon 
tom onidan bunday o ‘zgarishlar politsitem iyani ko ‘rsatadi. Birlamchi 
politsitem iya (chin politsitem iya) - Vakez kasalligi yoki eritrem iya -
q izil k o ‘m ikning eritro tsitar kurtagi giperplaziyasi tufayli vujudga 
kelgan, o ‘sma tabiatli, qon yaratish tizim ining mustaqil kasalligidir. 
Bu kasallikka qizil ko‘mikda eritrotsitlar, leykotsitlar va trombotsitlar 
ishlab chiqarilishining kuchayishi xosdir. Qonda eritrotsitlar soni (8 TO12 
/1 gacha, gemoglobin (180-200 g/l) gacha oshadi, ECHT esa 1-3 mm/ 
soat gacha sekinlashadi.
Ikkilam chi politsitem iya g ipo k sik h olatlam ing oqibatida paydo 
b o ‘lib, b iro r-b ir kasallikning sim ptom idir. Lekin m ustaqil kasallik 
h is o b la n m a y d i. 
E r itr o ts itla r s o n i, 
g e m o g lo b in , 
g e m a to k rit 
k o ‘rsatkichining oshishi ikkilamchi politsitemiyalarga xos. Bu belgilar 
baland to g‘da yashovchi aholida «balandlik» gipoksiyasiga, yurakning 
tu g‘m a poroklari, orttirilgan dekompensatsiyalashgan yurak poroklari, 
nafas olish a ’zolarining surunkali k asalliklarida uchraydigan o ‘pka 
yetishm ovchiligiga nisbatan, organizm ning kom pensator-m oslashish 
h im o y a
re a k s iy a s i 
h is o b la n a d i. 
B irla m c h i 
va 
ik k ila m c h i 
politsitem iyalam i birgalikda m utlaq eritrotsitoz kategoriyasiga kiritish 
mumkin. Chunki bu ikki holatlarda ham eritrotsitlar soni va gemoglobin 
qonning hajm birligida oshgan bo‘ladi.
N is b iy e ritro ts ito z q u s is h v a q tid a o rg an iz m d a n s u y u q lik
y o ‘qotilishi, ich ketishi, kuyishlar, k o ‘p terlash natijasida suvsizlanish 
oqibatidir. Bu holatlar qonning quyuqlashishi, qon plazmasining shaklli 
elem entlarga nisbatan kamayishi, y a’ni gematokrit ko‘rsatkichi oshishi 
bilan xarakterlanadi. Eritrotsitlar va gem oglobinning haqiqiy oshishi 
bu holda kuzatilm aydi.
M ash g 4u lotd a b a ja rila d ig a n am aliy ish la r va o^zlashtirilishi lozim 
b o ig a n am aliy k o ‘n ik m a la r bilan tanishish
1 -is h .
T ajrib ad ag i (e k s p e rim e n ta l) anem iya c h a q irilg a n va 
chaqirilmagan (nazoratdagi) quyonlarda gemoglobin miqdorini aniqlash.

---

M ashg'ulotdan uch kun oldin quyon terisi ostiga yoki mushakka 
ikki m arta 1 kg o g ‘irlik k a 0 ,5 -1 ml 
1%
fen ilg id ro zin yuboriladi. 
N a tija d a e ritro ts itla r g e m o liz g a u c h ra y d i v a g e m o litik anem iya 
rivojlanadi.
Sali gem om etrining graduirlangan probirkasining pastki qistniga 
aylana belgisigacha xlorid kislotaning detsinorm al eritm asi quyiladi. 
Quyon qulog‘ining chetgi venasiga qon olish uchun igna sanchiladi. 
Qonning birinchi tomchisi paxta bilan artib tashlanadi, keyin 0,02 ml 
qon kapillar bilan olinadi va u puflab gemom etr probirkasiga quyiladi, 
kapillar probirka ichidagi aralashm a bilan chayqaladi. Probirka 3 -4
daqiqa saqlanadi, s o ‘ngra unga d istillan g an suv q o ‘shiladi, shisha 
tayoqcha bilan aralashtirilib, tekshirilayotgan qon eritmasi rangi standart 
eritm a rangiga qadar suyiltiriladi va u b ilan so lish tirilib k o ‘riladi. 
Ranglar bir xil bo‘lgach, probirkadagi raqam meniskning pastki qismiga 
q arab belgilanadi v a gem oglobin m iq d o ri gram m fo izlarda yozib 
olinadi. Gemoglobinni g/l da ifodalash uchun natija 10 ga k o ‘paytirilishi 
lozim.