O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti

5.Tarmoqli va hududiy boshqaruv birligi tamoyili 
Mehmonxonalarni  boshqarishda  mas‘uliyatning  yuqoridagi  unsurlari  yoki 
tarkibiy  qismlari  respublika,  mintaqaviy,  tarmoqlar  darajasida  qonun  hujjatlari  va 
me‘yortiv-huquqiy  hujjatlar  bilan  mustahkamlab  qo‗yilishi  lozim.  Shu  bilan  birga, 
mehmonxonalarni  boshqarishda  ijtimoiy  mas‘uliyatning  zarurligi  quyidagilar  bilan 
belgilanadi:  
-boshqaruv xodimini o‗z mansab vazifalarini lozim darajada bajarish;  
-boshqaruv jabhasida zarur natijaga erishishni rag‗batlantirish;  
-boshqaruvchilarning mansabdorlik hulq-atvori ustidan nazorat olib borish; 
-davlat boshqaruvi saviyasini oshirish va uning samaradorligini kuchaytirish;  
-boshqaruv faoliyatini boshqaruv vazifalariga muvofiq tartibga solish; 
-xodim mazkur lavozim vazifalarini bajarishga yaroqli yoki yaroqsizligiga baho 
berish; 
-boshqaruvchi 
manfaatlarining 
davlat 
va 
jamiyat 
manfaatlari 
bilan 
mushtarakligini ta‘minlash;  
-lavozim professiogrammalarini yaratish. 
Tartib  va  adolat  bu  mehmonxonani  boshqarishning  har  bir  qadamda  o‗zini 
eslatib  turuvchi  tamoyil  bo‗lib,  aynan  shu  tamoyilga  ko‗ra  mehmonxonaning 
rahbariga  tavsifnoma  beriladi.  Mehmonxona  rahbari  qanchalik  bilimli  va  tajribali, 
uning  kasb  mahorati  va  madaniyati  qanchalik  yuqori  bo‗lsa  hamda  u  jamoa 
to‗g‗risida  qanchalik  ko‗p  qayg‗ursa,  tartib  va  adolat  ko‗rsatkichlari  shunchalik 
yuqori bo‗ladi.  
Demak, mehmonxonada boshqaruvning tartib va adolat tamoyili kadrlar tez-tez 
almashishini  oldini  olib,  mehmonxona  obro‗sining  o‗sishi  va  bunga  mehmonxona 
jamosini qiziqtirishga xizmat qiladi. 
Xodimlarni moddiy va ma‘naviy rag‗batlantirish tamoyili mehnat unumdorligini 
oshirishda  muhim  turtki  hisoblanadi  va  mehmonxonalarda  boshqaruv  tizimining 
samaradorligini aks ettiradi. Xodimlarning sadoqati va qo‗llab-quvvatlashiga erishish 

---

 

25 
maqsadida  ular  o‗z  xizmatlari  uchun,  ishchilar  esa  bajarilgan  ishning  sifati  va 
miqdori uchun adolatli tarzda haq olishlari zarur.  
Bundan  tashqari,  mehmonxonalarda  ma‘naviy  rag‗batlantirish  moddiy 
rag‗batlantirishdan  kam  ahamiyatga  ega  emas.  Rahbarning  iqtidori,  xodimlarning 
tashabbus va yutuqlarini o‗z vaqtida ilg‗ab olib, munosib baholash hamda ularni ham 
moddiy  ham  ma‘naviy  rag‗batlantirish  tizimini  mohirona  qo‗llashida  ko‗zga 
tashlanadi. 
Tejamkorlik  va  samaradorlik  tamoyili  mehmonxona  boshqaruvining  barcha 
bo‗g‗inlarida amalga oshirilishi lozim bo‗lgan tamoyil bo‗lib, uning mohiyati moddiy 
va mehnat resurslaridan tejamkorlik bilan foydalanish, eng kam xarajatlar bilan eng 
ko‗p  natijalarga  erishish  hamda  ishlab  chiqarish  zahiralaridan  to‗liq  foydalanishda 
ifodalanadi.  
Tashabbuskorlik va korporativ ruhiyat boshqaruvning muhim tamoyili bo‗lishi 
bilan  birga,  mehmonxonaning  bozor  tizimida  muvaffaqiyatli  faoliyat  yuritishiga 
turtki  bo‗ladi.  Umuman  olganda,  boshqaruv  tashabbuskorliksiz,  istiqbolni 
ko‗rmasdan  va  ijodiy  yondashuvsiz  muvaffaqiyatlarga  erishishi  amri  mahol  bo‗lib, 
bunda  boshqaruvning  ijodiy  negizi  tashabbuskorlikni  korporativlik  bilan  bog‗lagan 
holda boyitadi. 
Vakolat  va  majburiyat  tamoyili  mehmonxonada  boshqaruvning  ratsional,  aniq 
va yo‗lga qo‗yilgan tashkiliy tizimini yaratish, lavozimlarga oid yo‗riqnoma hamda 
rahbar  va  mutaxassislarning  huquq  va  burchlari  to‗g‗risidagi  hujjatlarni  ishlab 
chiqish,  bajarilgan  ish  uchun  moddiy  javobgarlikni  belgilash,  buyruq  va 
ko‗rsatmalarni o‗z vaqtida tayyorlashni anglatadi.