Anguage and literature

tilko‘mo‘ tug‘dï azu börimo‘ ‒ 
tulki tug‘ildimi yoki 
bo‘rimi, deb so‘raladi. Qizlar aldoqchi hamda yalin-
choq bo‘lganliklari uchun tulkiga, o‘g‘il bolalar ulardagi
 
botirlikka asosan bo‘riga
 
o‘xshatiladi.
20
Ushbu ibora-
ning Alpomish dostonida sovchilikka aloqador ma’no-
da kelishi ham kuzatiladi. Bu haqida A.Omonturdiyev: 
“Odatda, sovchilarning qaytishi, ya’ni natija sabrsizlik 
bilan kutiladi. Hattoki ba’zan sovchiga berilishi kerak 
bo‘lgan 
bo‘ldimi-bo‘lmadimi,­ ko‘ndimi-ko‘nmadimi,­ ha­
dedimi-demadimi,­nima­dedi
kabi odatiy savollar o‘rni-
da bo‘rimi-tulkimi evfemasi qo‘llaniladi”, deb yozadi.
21
Masalan: 
Sovchilikdan­ qaytgan­ Surxayil­ kampirga­
Qorajon: “Qalay, qalay, ena? 
Bo‘ri bo‘p
­kelyapsizmi,­
tulki bo‘p
­kelyapsizmi?”­–­dedi.­Enasi­aytdi:­“Men­bor-
gan yerdan ham 
tulki bo‘lamanmi, bo‘ri bo‘p kelyotib
-
man”.
 Shunda: “Ena, 
bo‘ri
­bo‘lganingdan­gapir”,­–­dedi­
Qorajon.
Demak, bo‘ri zoomorfizmi kishining botirlik, 
mardlik, omadliligini bildirishi bilan birga bajarilayotgan 
ish yoki topshiriqning omadli yakunini ham ifodalaydi. 
Model sifatida quyidagicha ifodalash mumkin:
BO‘RI – YOVUZ, QONXO‘R, SHAFQATSIZ ODAM;
BO‘RI – MARD, BOTIR, ISHI O‘NGIDAN KELGAN 
ODAM;
BO‘RI – NATIJASI OMADLI YAKUNLANGAN ISH. 
Bizningcha, madaniyatlar aralashuvi va global-
lashuv natijasida hamda o‘zbek milliy dunyoqarashlari-
ga xos bo‘lmagan «Qizil qalpoqcha», «Uchta cho‘chqa-
cha» kabi ertaklarning kichik maktab yoshidan o‘qitilishi 
bo‘ri
ning turkiy tillarga xos bo‘lgan botirlik, mardlik, ja-
surlikni ifodalovchi ma’nolarini tilimizdan siqib chiqar-
gan. O‘zbek tilining izohli lug‘atida bo‘ri maqolasi salbiy 
tushunchalarni bayon qilish bilan cheklanilgan.
22
Uning 
yangi nashrlarida bo‘rining tarixiy qarashlarimizga mos 
mardlik 
va
 sadoqat
ramzi, shuningdek,