Tabiiy fanlar fakulteti kimyo kafedrasi dehqonov r. S

10 
3 kg; / =
10 
8 m.
Nom a’lum: 
S sol sirt =
? 
S um sirt
= ?
Yechish:
44

---

1) 
S = -
dan solishtirma sirt hisoblanadi: 
S
= —^ = 610® m+1.
7 
с 
Ю"8
2) 2-10'3 kg dispers sistemaning dispers fazasi hajmi topiladi:
m
2-10'3 
, 
,
m = P - V
d a n - — - - ^ ^ - - 1 . 0 3 5 2 - 1 0
m .
3) Dispers sistemaning dispers fazasi zarrachalarining umumiy 
sathi topildi: 
S = S - V
= 6 - 108 -1,0352-10^ =621,12 m2.
2. 
Dispers sistemalarning hosil qilish bo’yicha masalava
mashqlar yechush
1-masala.
Almashinish rektsiyasi yordamida quyidagi eritmalami teng 
hajmda aralashtirilishi natijasida kolloid eritmalari xosil qilindi:
a) 0,001 H P b (N 0 3) 2 ва 0,0005 H HJ ;
b) 0,001 H P b ( N 0 3) 2 ва 0 ,0 2 H H J.
Ushbu kolloid eritmalarining dispers fazasini tashkil qiluvchi 
mitsellalarini tuzulishini yozing va zarrachalarini elektr maydonida 
qaysi qutbga tomon xarakatlanishini aniqlang.
Yechish: 
a) Reaktsiya tenglamasini yozamiz:
Pb(N 03 ) 2 + 2HJ= [PbJ 2 ] + 2H N 03
Berilgan eritmalaming kontsentratsiyalaridan ma'lumki, Pb(N 03)2
- dan ortiqcha ekanligi ko'rinib turibdi. SHuning uchun reaktsiya 
natijasida eritmada ortiqcha Pb2+, H+, N 0 3~ ionlari bo'ladi.
PbJ2 - qattiq zarracha, zolning mitsella yadrosini tashkil qiladi.
45

---

PbJ
2
-ning qancha molekulasi yadroni tashkil qilganligi nom a'lam
bo'lganligi uchun, uning oldiga m -koeffitsient qo'yiladi.
SHunday qilib, m PbJ2 - yadroni tashkil qiladi.
Peskov va Fayans qoidasiga asoslanib, yadro kristall panjarasiga 
mos 
ion 
eritmadan 
adsorbtsiyalanadi, 
bu 
ion 
Pb2+- 
bo'lib, 
molekulalarining soni aniq bo'lmaganligi uchun old koeffitsient 
“n”
yozilib, adsorbtsion qavat - n Pb2+ dan tashkil topadi. Natijada yadro 
musbat zaryadli bo'lib, u (+2n) ga teng bo'ladi
Yadro musbat zaryadlangandan so'ng, o'ziga eritmadan manfiy 
zaryadlangan 
n o
;
-zarrachalami torta boshlaydi, 
natijada qarshi 
ionlaming qatlami paydo bo'ladi. Bizga m a'lum ki, yadroni to'liq 
kompensatsiyalaydigan qarshi ionlar qatlami xosil bo'lm aydi. Shuning 
uchun quyidagi 2(n-x) - koeffitsientni qo'yiladi.
Koeffitsient oldidagi 2- qiymat, Pb2+ -ning bitta ionini neytrallaydi, 
buning uchun A'
0
:-ning ikkita ioni kerak bo'lishini ko'rsatadi.
Natijada qarama qarshi ionlar qatlami quyidagicha 2(n-x) 
n o
;
bo'ladi.
Adsorbtsion qatlam va qarama qarshi qatlam zaryadlarining 
yig’indisi granula zaryadini tashkil qiladi:
(+2)- n + (-1) • (2) • (n - x) = + 2n - 2n + 2x = + 2x
Adsorbtsion qatlamning zaryadini butunlay neytrallash uchun 
difuzion qatlamdagi ionlar ham ishtirok etadi. Granulaning zaryadi +2x 
bo'lganligi uchun, uni neytrallash uchun 2 x manfiy zaryadlangan 
n o
; -
ion sarf bo'ladi.
46

---

Natijada diffuzion qatlam 
2xNOj-
ga teng bo'ladi. Zolning 
mitsella tuzilishini tuzamiz:
\m P b J 2] ■ nPb2+- 2 ( n - x )
M 5;}+2jr • 
2xNO
; 
m[PbJ2]
- yadro;
n P b 2+
- potensial aniqlovchi ion bo’lib, u adsorbtsion
qavatda j oylashgan;
2 
( n - x ) N01
- adsorbtsion qavatdagi qarama-qarshi ion qatlami; 
n P b 2* ■ 2 ( n - x ) N O ;
- adsorbtsion qavatd;
2x NO
з 
- diffuzion qatlam;
|
m P bJ2 ■ nP b2+ ■
2 ( n - x ) N O l)*2*
- granula (kollid zarracha) 
Ushbu zolning zarrachasi musbat zaryadlidir.
| |
mPbJ2] ■
 nPb2* ■
 2 ( n- x ) N O ;Y 2
x
■
2
xNOj -
mitsella.
Zolning zarrachasi musbat zaryadli bo’gartligidan m a’lumki, ushbu 
zarracha elektr maydonida manfiy elektrod (katod) tomon xarakatlanadi.