S. E. Xolmurotoy, N. T. Shoyusupova

Norasmiy guruhlar. 
Tashkilotda rasmiy guruhlar qatorida xilma-xil norasmiy 
guruhlar paydo boiadi. Ulaming ichidagi odamlarni mehnatdan tashqari boigan 
qiziqishlar birlashtiradi va bunday guruhlar quyidagi salbiy va nisbiy vazifalarni 
bajaradi:
« barqaror yoki tasodifan yuz bergan vazifalarni bajarishda bu mobil jamoalami 
mehnat taqsimotiga jalb etish xususiyati;
• tashkilotning rasmiy organlari o‘zi bajaradigan vazifalarini bajarmasalar, unda 
guruhlar mehnat nizolarini birdamlik, qonunchilik yordamida hal qiladilar;
® guruhlar ma’lum bir rahbarlik usuli uchun shart-sharoit yaratib beradi va 
ma’muriyatni qoilab-quwatlaydigan kuch sifatida maydonga chiqadi yoki biron- 
bir boshqaruv kuchlarini yo‘qotmoq uchun yordamlashadi;
• tashkilot o‘z koiamida boigan hamma yangiliklarga qarshilik ko'rsatadi va 
muhim muammolarni o'zining ichida bosti-bosti qilib yuboradi;
• iqtisodiy va mehnat masalalarining yechimida jipslashgan kamchilik - 
jipslashmagan ko‘pchilikk.ao‘z ta’sirini o’tkazadi;
• ish m aqsadi, faoliyati maksimal m ehnat unum dorligiga yoki yuqori 
samaradorlikka erishishga qaratilmagan, balki, hokimiyatni va yetakchilikni qoida 
ushlab turish, eng yaxshi mehnat joylari uchun raqobat, qalbaki insonparvarlikka 
qaratish;
• bu guruh turi har xil guruhlar fikrini bildiradi va ulaming yechimini g‘oyaviy 
birdamlikka yoki nizolargacha olib borishi mumkin.
3. Jipslashganlik. 
Mehnat jarayonida odamlar orasida birlik va yaqinlik boiishi 
shart. Jipslashganlik - bu maqsad emas, balki tashkilotning m aium bir holatga 
yetishish usuli. Jipslashmagan tashkilot ishlab chiqarish munosabatlarida bo‘sh, 
samarasiz va unda o‘zaro bogiiq boimagan nizolar boiib turadi, har bir xodim 
o'zini yolgiz his qiladi.
Jipslashishning obyektiv asosi deb, iqtisodiy manfaatning birligi hisoblanadi. 
Tashkilot a’zolari orasidagi demografik, kasbiy, malaka va lavozim farqlari bolishiga 
qaramay, bunday birlik imkonlari bor. Tashkilotda xodimlaming shaxsiy qiziqishlari 
bilan birga umurniy qiziqishlari ham mavjud.
Umumiy qiziqishning targ'ibot-tashviqot, tashkilotning jipslashganligini 
bildiradi.
Jipslashganlik 
- bu odamlaming ruhiy xususiyati va madaniy darajasiga kuchli 
bogiiq boigan holat.
Tashkilotning ji pslashganlik darajasini soxtavayolg‘on jamoaizm holatlaridan 
farq qilish lozim. By holatlar quyidagi turlarda berilgan:
• asosiy maqsadlar har xil boigan vaqtda, ikkinchi darajali qiziqishlar asosida 
odamlarni birlashtirish harakati;
• «umumiy qiziqish» asosida odamlarni birlashtirish harakati, lekin ko‘pincha
48

---

bu «umumiy qiziqish» asosida biron-bir kimsaning shaxsiy qiziqishi yotadi.
Korxonaning, tashkilotning faoliyati yaxshi, ijtimoiy-iqtisodiy holati haqiqatdan 
ham me’yorl boisa, undatashkilot a’zolari jipslashganlikda«ehtiyojni sezmaydi». 
Lekin, ayrim holatlarda, bu vaqtinchalikdir.
Tashkilotning ijtimoíy - iqtisodiy holati yomonlashsa, uning a ’zolari vahimaga 
tushadilar vaayrim holatlarda tashkilotning jipslashganligi barbod bo‘ladi, ayrim 
holatlardaesajipslashganlikbunday og‘ir ahvolning oldini oladi.
4.