Кбк: 60. 5(5Ў) 31 Санжар Юлдашев Социологик тадқиқот методологияси [матн] / С. Юлдашев. Т.: Тошкент ислом университети, 2018. 228 б. (575. 1) Кбк: 31

Социологик тадқиқот жараёни қуйидаги босқичлардан 
иборат:
1. Тадқиқотни режалаштириш босқичи
Ушбу босқичда тадқиқот стратегияси шакллантирилади. 
Тадқиқотчи тадқиқот муаммоси тўғрисида сигнални турли 
манбалардан олиши мумкин. Сигнал манбаси сифатида одатда 
буюртмачи иштирок этади. Буюртмачи сифатида давлат ва нодавлат 
ташкилотлари, вазирликлар, идоралар, ҳуқуқни муҳофаза қилиш 
органлари, жамоат бирлашмалари ёки алоҳида фуқаролар гуруҳлари 
иштирок этиши мумкин. Шунингдек, тадқиқотчининг шахсий 
ва илмий кузатувлари натижасида ҳам сигнал қабул қилиниши 
мумкин. Тадқиқот стратегияси дастур шаклида расмийлаштирилади. 
Социологик тадқиқот дастурида тадқиқотнинг барча назарий-
методологик ва методик жиҳатлари пухта ишлаб чиқилади. 
Респондентларни ёки бошқа турдаги ўрганув объектларини саралаш 
методикаси тайёрланади. Шунингдек, мазкур босқичда тадқиқотнинг 
асосий инструменти ҳисобланувчи социологик анкета ва саволномалар 
ҳам тайёрланиши керак. Умуман олганда, тадқиқотни режалаштириш 
босқичида “Тадқиқотни қачон ва қай йўсинда бошлаш керак?” ва 
“Тадқиқот қайси натижаларга эришилгандан сўнг якунланади?” деган 
саволлар очиқлигича қолиб кетмаслиги керак. Тадқиқотнинг ушбу 
босқичининг тайёрлигидан далолат берувчи социологик ҳужжатлар 
– бу тадқиқот дастури, социологик анкета, саволнома, керакли 
рўйхатлар; 
2. Тадқиқотни ташкиллаштириш босқичи
Мазкур босқичда тадқиқот стратегиясидан келиб чиқиб, 
тадқиқотнинг ташкилий жиҳатлари тайёрланади. Тадқиқот ўтказиш 
жойи белгиланади ва агар сўров ўтказилиши кўзда тутилган бўлса, 
сўров нуқталари тайинланади. Шунингдек, тадқиқотда иштирок этувчи 
ёрдамчи шахслар зарур бўлганида, сўров тармоғи шакллантирилади 
ва уларга йўриқлар берилади. Тадқиқотда қўлланиладиган социологик 
анкеталар, саволномалар, стимул материаллари ва бошқа керакли 
ҳужжатлар керакли тилда ва ҳажмда чоп этилади. Ундан ташқари, 
мазкур босқичда тадқиқотнинг сифатига салбий таъсир кўрсатиши 
мумкин бўлган физик-географик, ижтимоий, сиёсий, психологик, 
ташкилий омиллар олдиндан моделлаштирилади ва уларни 
нейтраллаштириш чоралари келишиб олинади;

---

14