Гeoгрaфия

13-сабақ
13-сабақ
 
24-сурет. 
Өзбекстанның табиға газ қазып алатын мемлекеттер арасындағы орны.
Деректеме: ӨПЕК, 2017 ж
Мемлекет
Мемлекет
Жылына 
млрд метр
3
Жылына 
млрд метр
3
Үлесі
(%)
Үлесі
(%)
АҚШ
Ресей
Иран
Қатар
Канада
Қытай
Сауд Арабиясы
Түркіменстан
БАЭ
Өзбкстан
Австралия
Нидерланды
Ұлыбритания
Мексика
Үндістан
http://eduportal.uz

---

36
Ферғана алқабынан тыс Бұхара, Сұрхандария және Қашқадария облыстары 
мен Қарақалпақстан Республикасы аумағынан бай табиғи газ кендерiнің 
табылуы нәтижесінде Өзбекстан газды экспорт жасай бастады (25-сурет).
Газ құбырлары арқылы жiберiлгендiктен көлiк қаражаты әр түрлі 
жанармайды тасудан арзанға түседi.
Газ құбырларының ұзындығы тез артып баруда. Алғашқы табиғи газ 
құбырлары Ферғана алқабында құрылған еді. Өзбекстанда жылы күндердің 
көптігінен газ тек қыс күндері талап етiледi. Газды көп пайдаланатын 
Ташкент, Ферғана, Әндiжан сияқты қалаларда жазда үнемделген газды 
жерасты қоймаларында сақтап, қыста пайдаланылады. Газ сапалы отын 
ғана емес, ол химия өнеркәсiбiнiң құнды шикiзаты болып та саналады. 
Газға болған талап химияда, жылулық электр станцияларында және 
тұрмыста артып баруда. Соған байланысты қосымша газ шығару жолдары 
iздестiрiлуде, газ құбырларының газ өткiзу мүмкiндiгi арттырылуда.
Мұнай өнеркәсiбi.
Мұнайсыз қазіргі заман экономикасын жүргiзуге 
болмайды. Мұнай табиғи күйiнде қолданылмайды. Қайта өңдеу 
нәтижесінде одан әр түрлi жанармай, яғни химиялық өнімдер алынады. 
Мұнайды қазып алу қаражаты көмiрдi қазып алу қаражатынан орташа 
есепте 4 есе аз. Ұлттық экономикада мұнайдан кеңінен пайдалану өте 
көп қаражатты үнемдеуге мүмкiндiк бередi.
Өнiм бiрлiгiн алу (мәселен, 1 т мұнай қазып алу) үшiн жұмсалатын 
ақшада көрсетiлген барлық қаражат