Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги мирзо улуғбек номидаги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

7.4-расм.
Пассив уйлар учун уч ойнали алюминийдан тайёрланган 
дераза 
 
7.9. Дераза ва балкон эшикларини ўрнатиш 
Деразани ўрнатишда дераза роми ва проём раҳи орасидаги ҳамма чоклар 
елимланиши зарур. Ташқи деворда иссиқлик изоляция қилишнинг комплекс 
системасидан фойдаланганда талаб қилинганидек, дераза ромига ташқи 
иссиқлик изоляция қатлами ўрнатилганда ҳосил бўлган чоклар ва уланишлар 
ташқаридан ҳам клейланиши керак. 7.5-расмда дераза проёми ички раҳининг 
иссиқлик изоляцияси кўрсатилган. Олдиндан сиқилган лента зичлагич сувоқ 
сиртининг дераза кесакиси билан улашган ҳамма чокларига клейлаб 
чиқилади. Хонада иссиқликни сақлаш тадбирларини деразалар ва балкон 
эшикларидан бошлаш керак. Деразаларнинг иссиқлик изоляциясини 
яхшилаш ҳисобига хонадаги ҳаво температурасини 2-5°C га кўтариш 
мумкин. Дераза кесакиси ва роми, ром ва ойна орасидаги тешикларни 
беркитиш керак. Деразадаги ички ва ташқи тавақалар орасида “қамалган” 
ҳаво хонани совуқдан сақлайди.

---

225 
Деразалар орқали иссиқликни ҳимоялашда ҳал қилувчи ролни дераза 
кесакиси ва ҳаракатланувчи тавақаси орасидаги чокнинг герметиклиги 
ўйнайди. У чокни ҳаво ўтказиш коэффициенти 
а
билан характерланади. Бу 
коэффициент, ташқи ва ички босимлар орасидаги фарқ 1,33 мбар (=133 Па) 
бўлганда 1 соатда 1 м чок орқали қандай ҳажмдаги м
3
ҳаво сизиб ўтишини 
кўрсатади. Ҳамма замонавий деразаларнинг ҳаво ўтказиш коэффициенти 
а
<1,0 бўлиши керак.
7.5-расм. Дераза проёми (планда) ички раҳининг иссиқлик изоляцияси:
1- ташқи девор; 2- шпаклёвка қатлами; 3-арматура тури; 4- иссиқлик 
изоляция қатлами; 5-дераза кесакиси билан сувоқ қатламга клейланган бутил 
лента зичлагич; 6- ром кесакиси; 7-олдиндан сиқилган лента зичлагич; 8-
ташқи сувоқ; 9-девор теримининг ташқи қобиғи 
Дераза чоклари ва бўғимларининг герметиклиги шамоллатиш орқали 
назоратсиз йўқотишларни бартараф этишнинг муҳим шарти ҳисобланади. 
Агар уй бошқариладиган шамоллатиш тизими билан, яъни тортадиган (сўриб 
оладиган) вентилятор системаси билан жиҳозланган бўлса, у ҳолда дераза 
конструкциясига шамоллатиш клапанларини ўрнатиши мумкин. Бунда 
ишлаб чиқарувчига боғлиқ ҳолда улар ром ёки тавақаларга ўрнатилиши 
мумкин.
Дераза чоклари ва бўғимлари герметик бўлмаса, бу назоратсиз ҳаво 
алмашинувига олиб келади ва шамоллатиш туфайли муқаррар иссиқлик 

---

226 
йўқотишларга олиб келади. Бундан ташқари, дераза чоклари ва бўғимларини 
ўтказувчанлик коэффициентининг катта қийматлари шовқин ҳимоясини ҳам 
камайтиради. Вақт ўтиши билан дераза тавақаларини деформацияси ёки 
юмшоқ резин зичлагичларнинг асл хусусиятларини йўқотиши (вақт ўтиши 
билан у кичиклашиши мумкин) туфайли дераза чоклари ва бўғимларининг 
ҳаво ўтказувчанлиги ошиши мумкин.