O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

"Bir tegishdayoq uzatib o’ynash" kombinatsiyasi
uchta sherik o’rtasida ham, ikki sherik 
o’rtasidagi prinsiplar asosida bajariladi. Farq faqat shundaki, endi to’p boshqa-boshqa 
yo’nalishlarda uzatilishi mumkin bo’ladi. Ko’proq uchburchak shaklida kombinasiya qilinadi. Bir 
tegishdayoq uzatish hujumning rivojlanish yo’nalishini kutilmaganda, katta tezlik bilan o’zgartirib 
yuborish, zarur bo’lib qolganda esa kuchlarni qayta jamlab olish yoki pozisiyalarni o’zgartirib olish 
uchun vaqtdan yutish imkonini beradi.
Kombinatsion o’yin yuzasidan umumiy ko’rsatmalar 
1. Trenirovkalar vaqtida kombinasiya tuzilmasini, uning mazmuni, bajarish prinsiplarini 
o’zlashtirib olish kerak. Shundagina kombinasiyalarni muayyan o’yin sharoitiga moslab bajarish 
mumkin. 
2. Taktik kombinatsiya individual taktik tafakkur bilan guruhda bir-birini tushunishning, 
ya’ni o’zaro hamkorlikning sintezi hisoblanadi. Shuning uchun guruh harakatining u yoki bu 
35
Futbol nazariyasi va uslubiyati. Darslik. R.I. Nurimovning umumiy tahriri ostida «ITA-PRESS». 
Toshkent.2015. 364 bet 
102-rasm 

---

146 
tuzilmasini tushunmasdan yodlab olish emas, balki o’z bilim va mahoratini match mobaynida ijodiy 
tatbiq etish kombinasiyani amalga oshirishdagi asosiy vazifa hisoblanadi.
3. Futbol uchrashuvi boshdan-oyoq oddiy, o’ynab tobiga yetkazilgan va amalga oshirishda 
ko’p o’yinchilar ishtirok etadigan, murakkab, ko’p yurishli taktik kombinasiyalardan iborat. Lekin 
ko’p yurishli kombinatsiyalar ham, aslida, ketma-ket bajariladigan bir nechta oddiy 
kombinasiyalardan tashkil topadi. Ko’p yurishli kombinasiyalarni mashq qilish anchagina qiyin 
bo’lib, ular uchrashuv davomida yuzaga kelib, ko’pincha tayyorgarliksiz bajariladigan bo’lsa ham, 
ularning qanday saviyada bajarilishi ko’p jihatdan futbolchining oddiy, yaxshi ishlov berilgan 
kombinasiyalarni bajara olish mahoratiga bog’liq.
4. Kombinasiyalarning turli variantlarini o’rganayotganda, ilgari o’rganilgan biron 
kombinasiyaning qanchalik ko’p qismi yangi o’rganiladigan kombinasiyaga qo’shilsa, uni 
o’zlashtirish shunchalik oson va tez bo’lishini yodda tutish lozim. Bir standart holatdan 
boshlanadigan kombinasiyalar rivojlanishining xilma-xil variantlarini bilishning foydasi ko’p. 
Kombinasiyalarning bunday turli-tumanligi raqibning mudofaa uyushtirishini juda qiyinlashtirib 
qo’yadi. 
5. Kombinatsiyalarni amalga oshirishda jamoadagi sheriklarning chalg’ituvchi harakatlari 
alohida ahamiyatga ega bo’ladi. O’zlarining harakatlanishlari bilan ular raqib darvozasiga potensial 
xavf soladilar va mudofaadagilarning e’tiborini chalg’itadilar.