O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

MAVZU: MOLIYAVIY SIYOSAT 
2. HUKUMAT 
Kanada kompaniyasi “Lion” Bolgariyada oziq-ovqat ishlab chiqaradigan 
filial ochmoqchi. Oziq-ovqat uchun barcha tarkibiy qismi Bolgariyada 
yetishtiriladi va ishlab chiqariladi. Tayyor mahsulot Bolgariya yoki boshqa 
Sharqiy Yevropa davlatlarida sotilishi ko’zlangan. “Lion” Bolgariyadagi ushbu 
loyihadan yaxshi foyda olishi mumkin, lekin ushbu hududda uning raqobatchilari 
mavjud. “Lion”ning bosh ofisidan uchta eng yuqori darajali menejeri 
Bolgariyadagi riskni o’rganish vazifasi yuklatilib, u yerga yuborildi. Mutahassis 
sifatida menejerlarga bu loyiha yuzasidan ushbu hududda barcha raqobatchilik 
qilish mumkin bo’lganlarni ro’yhatini tuzish so’raldi. Bundan ko’zlangan maqsad 
bu mamlakat riski hisoblanib, tahlil qilingandan so’nggina bu loyihani boshlash 
edi. “Lion” bu loyihaga bor e’tiborini qaratgunga qadar, bu mamlakat riski tahlili 
amalga oshirilmagan edi. Sizdan ushbu savollarga javob topishingiz so’raladi: 
a)
 
“Lion” kompaniyasini o’z filialini ochishiga Bolgariya hukumati bilan 
bog’liq qanday omillar mavjud deb o’ylaysiz? 
b)
 
“Lion” 
kompaniyasi filiali tomonidan ishlab chiqariladigan 
mahsulotlarga hukumatga bog’liq qanday faktorlar o’z ta’sirini ko’rsatadi ? 
c)
 
mahsulot narxiga ta’sir o’tkazadigan hukumatga bog’liq faktorlar nimalar 
deb o’ylaysiz? 
MAVZU: PULNING DAVRIY QUYMATI VA PUL OQIMLARINING 
DISKONT TAHLILI 
3. BILIMNING BAHOSI 

---

521 
Nozimjon 2018-yil iyunda universitetni bitirganidan so‘ng o‘z mehnat 
faoliyatini “NNN” kompaniyasining Zarafshondagi kichik bir filialida boshladi. 
Kompaniya 1998-yil Olimjon va Asadbek tomonidan tashkil etilgan. Nozimjon 
universitetni a’lo baholarga tugatgan bo’lib, unda ishga kirish uchun bir nechta 
variant bor edi. Jumladan “ABC”dan ish taklifi olgan bo‘lsa ham, “NNN”ga 
qiziqib qoldi. Ijrochi direktor Olimjon va marketing bo‘yicha vitse-prezident 
Asadbek unga u biznes bo’yicha yetarlicha tajribaga va bilimga bo‘lishi bilan 
yetakchilik roli berilishi mumkinligini aytishdi.
Asoschilar Nozimjonga yaxshi oylik ish haqi olishi bilan birgalikda 
kompaniyaning moliyaviy holatiga ko‘ra bonuslar taqdim etilishini bildirdilar. 
Bonus iqtisodiy qo‘shilgan qiymatga (EVA (Economic Value Added)) asosan 
belgilanadi. Boshlanishiga, u har yili firmaning EVAsining 1 foizi miqdorida 
bonus oladi, uning yarmi aksiyada, qolgan yarmi esa naqd pulda berib boriladi. 
Agar hisbot yili yakuniga ko’ra EVA manfiy bo‘lsa, u holda bonuslar 
belgilanmaydi. 
2019-yil biznes uchun moliyaviy jihatdan muvaffaqiyatli kechdi. Ammo 
2020-yilda pandemiya sababli kompaniyaning savdolari $5,7 milliondan $5,4 
millionga, ya’ni 5,3 foizga tushib ketdi. Pasayish boshqa moliyaviy 
muammolarga ham sabab bo‘ldi: kompaniyaning aksiyalari narxi 50 foizga 
tushib, 2019-yil oxirida $36 dan 2020-yil oxirida $18 ga baholandi. “NNN”ning 
moliyaviy ma’lumotlari ikki yil uchun quyidagi jadvallarda ko‘rsatilgan bo‘lib, 
barcha raqamlar har bir aksiya ma’lumotidan tashqari ming AQSH dollarda 
ifodalangan.
a)
“NNN”ning moliyaviy tahlilini tayyorlang. Ma’lumotlarni ikki yil 
bo‘yicha taqqoslang. Shuningdek, kompaniya bosh moliyaviy direktori 
kompaniyaning barcha moliyalashtirish operatsiyalari uchun kapital bahosini 10,5 
foiz deb belgiladi.
b)
tahlilingizdan qanday xulosaga keldingiz? 
c)
2019- va 2020-yillarda Nozimjonning bonuslari qanday bo‘ladi, aksiya va 
naqd pul hisobida? Nozimjon qancha aksiya oladi? 
d)
moliyaviy menejment va moliyaviy risklarni boshqarish uchun qanday 
takliflar kiritgan bo‘lar edingiz?