O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

qoldiq talablarni
ifodalaydi. Bunday 
aksiya egalari firmaning, u tomonidan barcha qolgan moliyaviy majburiyatlarni 
bajarganidan so‘ng qolgan istalgan aktivlariga huquqi bor. Masalan, agar firma 
biznesni to‘xtatishga qaror qilsa va o‘zining barcha aktivlarini sotayotgan bo‘lsa, u 
Moliyaviy bozorlar 
Pul 
bozori 
Kapital bozori 
Fond 
bozori 
Valyuta 
bozori

---

384 
holda oddiy aksiyalarga egalik qiluvchi barcha aksiyadorlar, barcha kreditorlarga 
tegishli bo‘lgan summalar to‘lab bo‘lingandan keyin nima qolsa hammasini o‘zaro 
bo‘lishib oladilar. 
Oddiy aksiyalar unga egalik qiluvchining 
cheklangan 
bilan tavsiflanadi. Bu, 
agar firma yopilayotgan bo‘lsa, va uning aktivlarini sotishdan tushgan daromad 
uning hamma qarzlarini yopishga yetmayotgan bo‘lsa, unda kreditorlar 
aksionerlardan qarz majburiyatlari bilan to‘liq hisob-kitob qilish uchun qo‘shimcha 
mablag‘ talab qilish huquqiga ega emasliklarini anglatadi. Bu yerda kreditorlarning 
korxonaga talablari uning aktivlariga bo‘lgan talablari bilan cheklanib qoladi. 
Hosilaviy qimmatli qog‘ozlar 
deb, bahosi boshqa aktivlar, masalan, aksiyalar, 
qayd qilingan daromadga ega qimmatli qog‘ozlar, xorijiy valyuta yoki qandaydir 
mahsulotlar bahosiga bog‘liq bo‘lgan moliyaviy vositalarga aytiladi. Ularning asosiy 
funksiyasi ular hosila hisoblangan aktivlarga qo‘yilmalarning risk darajasini 
boshqarish uchun vosita sifatida xizmat qilishdan iborat. 
Hosilaviy qimmatli qog‘ozlarning kengroq tarqalgan turlari 
opsionlar
va 
forvard kontraktlari 
hisoblanadi. 
Sotib olishga opsion, 
yoki
“koll” opsion 
– bu 
egasiga ma’lum bir miqdordagi aktivlarni belgilangan narxda opsion amal qilish 
muddatining o‘tib ketishi yoki tugaguniga qadar istalgan paytda 
sotib olish
huquqini 
beradigan vositadir.