Turkiy Guliston yoxud Axloq

 
RAXOVAT
Raxovat deb tanparvarlik, g’ayratsizlikni aytilur. Umid va sa’yning eng
zo’r dushmani raxovatdurki, hissiyoti g’ayrat-parvaronamizni mahv va
barbod etar va bir necha ma’yusona fikr va xayollarga duchor va giriftor etar.
Ibn Sino hakim: «Sa’y va harakat ila o’lmak mavti musam-modur. Raxovat
ila jon bermak ajali qazodur.
G’ayratsizlik tirik o’lukdin iboratdur. O’luklarning makoni tiriklar orasida
emas, tuprog’ orasidadur», – demish.
Luqmon hakim: «Tanparvarlik umid va muvaffaqiyatning quvvatini
kesadurgan bir marazdur. Saodati insoniyadan mahrum bo’lub, ma’yusona
yashamak raxovat, g’ayratsizlik asaridur», – demish.
Rasuli akram nabiyyi muhtaram sallollohu alayhi vasallam afandimiz:
«Allohga sig’iningiz! Faqirlikdan ham muhtojlikdan, kishiga zulm
qilmakdan, o’zingizga zulm qildurmakdan (saqlaning)», – demishlar.
 
Kishiga dangasalik sha’n-sarofatmi verar?
Yalqov inson kishiga xayr-u saxovatmi verar?
«Bo’lmaganlarga bo’lishma» – dedilar bobolariz,
Bo’lsa g’ayratsiz agar, millata xizmatmi verar?
ANONIYYAT
Anoniyyat deb xudbin, mutakkabir, manmanlikni aytilur. Manmahlik
johilona kibr-u g’ururdan paydo bo’ladurgan eng yomon xulqlarning
biridurki, kishini har yerda ma’yus va mahjub qilur. Kerak inson o’zini
olamga tanutmasun, kerak bo’lsa olam o’zini tanub olsun. Bu sifat esa yomon
xulqlardan hazar qilgan kishilargagina muyassar bo’ladur. Kekkayub o’sub

---

ketgan daraxt yaxshi meva qilmagani kabi kibr va manmanlikdan fazilat hosil
bo’lmas. Axloqi yaxshi insonlar o’zlaridagi fazl-u kamolot asarini xaloyiqg’a
xush xulqlik va tavozu’ ila ko’rsaturlar. Rasuli akram nabiyyi muhtaram
sallollohu alayhi vasallam afandimiz: «Ibodatning afzali tavozu’dur», – deb,
bizlarga kibr-u manmanlikni qanday zillat va xorlik o’ldig’ini bayon
qilmishlar. Alhosil, kibr va manmanlik balosiga giriftor bo’lg’an kishilar
qayu yerda bo’lsa bo’lsun, duchori ajz-u haqorat bo’lurlar.
Azozil kibr qildi, bo’ldi shayton,
Takabburlik qilurmi oqil inson?
Tavozu’ pesha qil, aslingni qil yod,
Vujuding xok erur, e y, odami zod!