A. A. Azlarova, M. M. Abduraxmanova bank marketingi va menejmenti

Qisqa xulosalar 
Tovarni yaratish, ishlab chiqarish, takomillashtirish, sotish, sotilgandan 
keyingi xizmat ko‘rsatish, reklama tadbirlarini ishlab chiqish, shubhasiz, tovar 
ishlab chiqaruvchining butun faoliyatida markaziy o‘rinni egallaydi. Mana shu 
kompleks tadbirlar tovar siyosati deb ataladi. 
Tovarning hayotiy davri - tovarning bozorda paydo bo‘lgan davridan 
boshlab, to uning sotilmay qolishigacha bo‘lgan vaqt oralig‘idir.
Marketing xizmati tovarning hayotiy davrini uzaytirish, sotish hamda 
foydaning kamayishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun tovar, bozor va marketing 
kompleksini modifikatsiyalash usullarini izlashi kerak bo‘ladi. 
Korxona tovarning har xil hayotiy davri bosqichida ma’lum bir maqsadni 
ko‘zlagan holda marketing taktikasining u yoki bu shaklidan foydalanadi. 
Nazorat savollari 
1. Marketing tizimida tovar tushunchasini izohlab bering. 
2. Tovarning sifati deganda nimani tushunasiz? 
3. Tovarlar qanday guruhlanadi? 
4. Tovarning "hayotiy davri" tushunchasini izohlang? 
5. Yangi tovar yaratish jarayoni qanday bosqichlarni o‘z ichiga oladi? 
6. "Tovar modifikatsiyasi" nima? Tovar hayotiy davridagi rolini tushuntirib 
bering. 
7. Tovarning har xil hayotiy davri fazasida marketing taktikasi qanday 
bo‘lishi kerak? 
8. Tovarning raqobatbardoshligini qanday tushunasiz? 
9. Tovarning raqobatbardoshligini ta’minlovchi ko‘rsatkichlarni tushuntirib 
bering. 
10. Iste’molchilar yangilikni qabul qilish darajasiga qarab qanday 
guruhlanadi? 
Tayanch iboralar 
Tovar, tovar assortimenti, servis, iste’mol tovarlari, ishlab chiqarishga 
mo‘ljallangan tovarlar, tovarning hayotiy davri, sotishni rag‘batlantirish, reklamani 

---

180 
tashkil etish, tovarni taqsimlash, yangi tovar, nou-xau, yangi dizayn, yangi marka, 
marketing strategiyasi.