A. A. Azlarova, M. M. Abduraxmanova bank marketingi va menejmenti

 
 
10.2.Tijorat banklari tomonidan ko‘rsatilayotgan bank xizmatlari 
klassifikatsiyasi 
Mamlakatimizda keyingi yillarda bank muassasalari tarmog‘ini kengaytirish, 
mijozlarga bank xizmatlari ko‘rsatish sifatini yanada oshirish va ularning 
zamonaviy turlarini joriy etish, kredit axboroti tizimini takomillashtirish va nobank 
kredit tashkilotlarini rivojlantirish bilan bog‘liq chora-tadbirlar amalga oshirildi. 
Barcha tijorat banklarining bajaradigan operatsiyalari deyarli bir hildir. 
Ammo banklarning bugungi kundagi ko’rsatayotgan xizmatlariga e’tibor beradigan 
bulsak, ularning soni yanada oshganini ko’rishimiz mumkin. 
Bank xizmati –
 
bank operatsiyalarini o’tkazishni optimallashtiruvchi 
nazariy, texnologik, moliyaviy, intelektual va professional bank faoliyatidir. 
moliyaviy brokerlik 
xizmatlari; 
iqtisodiy va moliyaviy 
axborotlar va 
maslahatlar
berish va 
boshqalar.
trast xizmatlari; 
lizing xizmatlari 
investitsiya 
operatsiyalari 
faktoring 
xizmatlari; 

---

151 
30- rasm. Bank xizmatlarini turlari
.
18
Bank operatsiyasi
–
bank tomonidan amalga oshiriluvchi pul mablag’larini 
joylashishini nazarda tutuvchi va aniq iqtisodiy masalani echishga qaratilgan 
o’zaro bog’liq bo’lgan bank va mijoz harakatlari majmui
19
. 
Bank xizmatlari bozori – mijozlar talabini qondirishga qaratilgan bank 
xizmati talabi va taklifining shakllanish sohasi. 
Banklar aktiv va passivlarini boshqarishning koidalarini o’zlashtirdi va 
intensiv ravishda o’z faoliyatlarini strategik rejalashtira boshladilar. Xozirgi 
kunning holati bankning muammolariga e’tibor kuchaytirish bilan xarakterlanadi. 
31- rasm. Bank xizmatlarini boshqarish funktsiyalari. 
 
Buning asosida jahon iqtisodiyotiga xos bo’lgan ikki tendentsiya mavjud: 
1. Bank muassalaring internatsionallashuvi.
2. Moliya bozorlarining boshqarmaslik (deregulirovanie) 
Bank bozor segmentatsiyasini ikki tamoyilga ko’ra amalga oshirish mumkin.

bank mahsulotlari bo’yicha (kredit operatsiyalari, investitsiya, trast 
operatsiyalari bozorlari ) 

mijozlar bo’yicha (kuchmas mulk egalari, korporatsiya bozori, davlat 
xukumati bozori ) 
Bozorlarni alohida segmentlash bo’yicha bo’lishni mohiyati shuki, 
bozorning barcha kuchini sochib yuborish emas, balki alohida segmentlarga 
mo’ljal olishdir. Bozor senmenti alohida olingan gruppaning bir hil turdagi 
operatsiyalarga bo’lgan talabi va uni to’lashga tayyorgarligini bildiradi. Banklar 
bozorlarni sengmentlashi quyidagilarga asoslanadi: 

bozor segmenti alalohida aniq tasvirlanishi shart 
18
Muallif tomonidan tuzilgan. 
19
Лаврушин О.И. Банковское дело. Учебное пособие. – М.: КНОРУС, 2009. – 352 стр. 
Talab asosida yangi 
xizmatlarni joriy 
kilish va ularni 
sotish 
Bozorni umumlashgan 
holda o’rganish va 
istiqbolini belgilash 
Bankning ishlab 
chikarish
potentsialini real 
baholash 
Uzoq muddatli 
xizmatlarini 
boshqarish 
strategiyasini 
bozor talablarini 
va o’z potentsialini 
hisobga olgan 
holda
rejalashtirish 
Bankning 
operatsiyalarini 
(aktiv va 
passivlarini)boshq
arishni tashkil 
qilish va uning 
ustidan nazorat 
o’rnatishdir 
Bank 
xizmatlarini 
boshqarish 
funktsiyalari 

---

152 

olingan barcha ma’lumotlar taxlil uchun etarli bo’lishi shart 

olingan segmentlar bankka foyda keltirishi shart 

tanlab olingan segmenlarda reklama qilish imkoniyati bo’lishi kerak v. b.
Tulovlarning yangi integratsiya vositalarini yuqori sur’atlar bilan 
shakllantiradigan bank operatsiyalarini kompyuterlashtirishning texnologik 
inqilobi bilan bog’liq.
Ikkinchidan, bank ishida o’sib borayotgan raqobat banklarning ko’shilib 
ketishiga olib keladi, Bu esa sarmoyalar bozorida va iqtisodning investitsiyalar 
sohasida yangi sharoitlarni vujudga keltiradi.
Uchinchidan, bu an’anaviy bank xizmatlari bozoriga tobora shaxdam 
odimlar bilan kirib kelayotgan bankdan tashqari tuzilmalar bilan raqobatning 
kuchayishi. Jumladan, aholiga kredit kartochkalari bilan xizmat ko’rsatish sohasida 
turli hildagi tijorat tuzilmalari faoliyat ko’rsata boshlaydilar.
To’rtinchidan, bank ishlariga bu xizmatlarning ko’p sonli iste’molchilari 
ta’siri ortadi. Iste’molchi operatsiyalarining tezligi va sifati, hisob-kitoblarning 
kulayligi, mijozlarning extiyojlariga dikkat e’tibor karatilishiga nisbatan banklarga 
tobora kattik talablar kuya boshlaydi.