Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. А. Омонов, Т. М.ҚОралиев

 
 
Расмдан кўриниб турибдики, банк томонидан молиялаштирилган
инвестицион лойиҳалар сони 2008 йилда 2007 йилга нисбатан 51 тага, 
кредитлар ҳажми қарийб 1000 млн. еврога камайган. Бунинг асосий сабаби, 
2008 йилда АҚШда юз берган жаҳон молиявий – иқтисодий инқирозидир. 
ЕТТБнинг кредит сиёсатига эътибор қаратадиган бўлсак, асосан аъзо – 
мамлакатларда ишлаб чиқаришни ривожлантириш, шунингдек ҳамкорликда 
синдикат кредитларини бериш, корхоналарнинг устав капиталига 
инвестициялар киритиш, қимматли қоғозларни жойлаштиришни кафолатлаш, 
мамлакат инфрструктурасини ривожлантириш ва экспорт – импорт 

---

362 
операциялари бўйича дастурларни қўллаб – қувватлаш масалалари алоҳида 
ўрин тутади.
 
17.5. Минтақавий молия – кредит институтлари 
 
Халқаро минтақавий банклари ҳисобланган Америкалараро тараққиёт 
банки (АТБ)нинг, Африка тараққиёт банки (АфТБ) ва Осиё тараққиёт банки 
(ОТБ) 1960 йилларда ташкил топган бўлиб, уларнинг ташкил топишига қатор 
ижтимоий – иқтисодий сабаблар мавжуд. Хусусан: 
1) ўша йиллари кўпчилик мамлакатларда мустамлакачилик тузумининг 
ағдарилиши натижасида сиёсий мустақилликни қўлга киритилиши, 
ривожланаётган мамлакатларни жаҳон ривожидаги мавқиени кўтариш ва 
янги иқтисодий тузумни жорий этишга бўлган заруриятнинг кучайиб 
бориши;
2) ХВЖ ва Жаҳон банки эътиборидан четда қолаётган халқаро 
минтақавий ижтимоий – иқтисодий масалаларни ҳал этиш;
3) ҳудудий минтақалар иқтисодиётини кредитлаш учун ички молиявий 
ресурслардан, шунингдек ташқи манбалардан самарали фойдаланиш 
механизмини яратиш; 
4) ривожланаётган мамлакатларда минтақавий ҳамкорликни йўлга 
қўйиш ва ривожлантириш, шунингдек иқтисодий алоқаларни мустаҳкамлаш.
Қуйидаги жадвалда номлари келтирилган банклар ўртасидаги асосий 
фарқ уларнинг ижтимоий – иқтисодий, маданият ва маърифий 
даражаларининг турлича эканлиги, шу билан бирга уларнинг географик 
жойлашуви ва аҳолининг этник қатлами бўйича ҳам фарқ қилади. 
Шу билан бирга, барча банкларнинг аъзо мамлакатлари 1/3 қисми 
ривожланган мамлакатлар ҳисобланади. Овоз бериш ҳуқуқининг юқорилиги 
туфайли ХаТБнинг ҳар қандай қарори АҚШ, ОТБнинг қарори Япония ва 
АҚШ томонидан бекор қилиниши мумкин. 

---

363 
Қуйидаги жадвалда учта минтақавий банк ҳақида айрим маълумотлар 
келтирилган.