Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

- 
талаб бўйича ўз-ўзига хизмат кўрсатиш (
Он-деманд селф-сервиcе
).
- 
кенг йўлакли кириш имконияти(
Броад нетwорк аccесс
).
- 
ресурсларни бирлаштириш (
Ресорcе поолинг
).
- 
тезкор эластиc ҳолат (
Рапид эластиcитй
).
- ўлчовли сервис (
Меасуред сервиcе
).

---

360 
Ҳозирги кунда булутли эхнология хизмат кўрсатишларини баъзида булут 
қатламлари деб ҳам аталадиган учта асосий моделга ажратиш қабул 
қилинган. Бу учта қатлам булутли технологиялар тузилишинигина эмас, 
балки бутунлай ахборот технологияларини акс эттиради.
Қуйидаги жадвалда Ўзбекистонда ташкил этилган маълумотлар-марказида 
(
дата-cентер
) ўз фаолиятини йўлга қўйган бир қанча компаниялар хақида 
қисқача маълумотлар келтирилган:
Ўзбекистондаги дата-
марказда серверлари 
жойлаштирилган 
компаниялар
Хизмат тақдим 
этувчи компания 
электрон манзили 
 
Фаолият бошлаган 
йили, хизматлар тури 
 
Тариф тури 
 
 
 
1. Узҳостинг 
 
 
 
 
ҳттп://узҳостинг.cом
Бизнесда: 2009 йилдан 
бошлаб. 
Узҳостинг АРС-
Информ 
компаниясидан 
хостинг хизматларини 
таклиф этади. 
Узҳостинг 
компанияси Уних 
платформасида 
хостинг, ажратилган 
ВПС виртуал сервери 
cо-лоcатион 
хизматлари. 
 
 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 
 
 
2. БCC 
 
 
 
ҳттп://неw.бcc.уз/ру/пр
овидер/домен-
ҳостинг.ҳтмл 
Бизнесда: 1995 
йилдан. БCC 
компанияси Уних ва 
Wиндоwс 
платформасида 
хостинг. Серверлари 
Тошкентда 
жойлашган. 
 
 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 
 
 
3. Мегаҳостинг 
 
 
 
ҳттп://мегаҳостинг.уз
Бизнесда: 2007 йилдан 
бошлаб. 
Мегаҳостинг 
компанияси Уних 
платформасида 
хостинг, cо-лоcатион 
хизматлари. 
 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 
 
 
4. ТуронCлоуд 
 
 
 
ҳттпс://тcлоуд.уз/
Бизнесда: 2015 
йилдан. ТуронCлоуд - 
ТуронТелеcом 
интернет 
провайдеридан 
хостинг. 
 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 
 
 
5. Узинфоcом Дата-
марказ
 
 
 
 
ҳттп://дc.уз
Бизнесда: 2009 
йилдан. Узинфоcом 
маълумотлар маркази 
Уних платформада 
виртуал хостинг, 
ажратилган ВПС 
виртуал сервери cо-
лоcатион хизматлари. 
 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 

---

361 
 
 
6. Саркор Телеcом
 
 
 
 
ҳттп://ҳостим.уз/
Бизнесда: 2005 
йилдан. Ҳостер 
компанияси Саркор 
Телеcомдан хостинг 
хизматлари. Ҳостер 
Уних платформада 
виртуал хостинг 
тақдим этади. 
 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 
 
 
7.УзтелеcомДатаCенте
р
 
 
 
 
ҳттп://уздc.уз
Бизнесда: 2010 
йилдан. Узтелеcом 
(Узнет) маълумотлар 
маркази Уних 
платформада виртуал 
хостинг, ажратилган 
ВПС виртуал 
серверва cо-лоcатион 
хизматларини тақдим 
этади. 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 
 
 
 
8. Шарқ Телеком
 
 
 
 
ҳттп://ст.уз/ҳостинг
Бизнесда: 2003 
йилдан. Компания 
Уних платформада 
виртуал хостинг, 
ажратилган ВПС 
виртуал сервер ва cо-
лоcатион 
хизматларини тақдим 
этади. 
 
 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 
 
 
 
 
9. вCлоудс 
 
 
 
 
 
ҳттпс://вcлоудс.уз
Бизнесда: 2016 йилдан 
бошлаб. 
ИТ-инфратузилишни 
оптималлаштириш, 
ривожлантириш ва 
мижоз АТ 
харажатларини 
камайтириш 
инновацион 
ечимларни тақдим 
этади. 
МйСҚЛ, ПҲП, Перл, 
Пйтҳон хостинг 
 
 
10.Биллур
 
 
 
 
ҳттп://биллур.cом 
Бизнесда: 2003 
йилдан. Аввалги 
Аcтиве Cлоуд. Линух 
ва Wиндоwс, ИааС, 
СааС, ССЛ 
сертификатлар, 
сервер ижараси 
хизматлари. 
Серверлари 
Узбекистон ва 
Россияда жойлашган. 
 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 
Бошқарув 
панели: 
Плеск Панел 12.5 2 
 
11. АҲОСТ 
 
 
@Ҳост ҳттп://аҳост.уз
Бизнесда: 2010 йилдан 
бошлаб. Серверлари 
Ўзбекистон ҳудудида 
ТАС-ИХ тармоғида 
жойлашган 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 
 
12. УзСcинет 
 
ҳттпс://миcрос.уз/инте
рнет/ҳостинг/wеб-
ҳостинг/
Бизнесда: 2009 
йилдан. СCИНЕТ 
ИНФО СЙСТЕМС 
компанияси Уних 
платформада виртуал 
хостинг, cо-лоcатион 
хизматлари. 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 

---

362 
13. Арсенал Д 
 
 
ҳттп://арсенал-д.уз
Бизнесда: 2004 йилдан 
бошлаб. Линух 
операцион тизимида 
иш юритувчи хостинг 
хизматлари. 
Шартнома тузиш 
минимал муддати 1 
йил. 
 
МйСҚЛ хостинг 
 
 
14. Регнаме 
 
 
 
ҳттп://регнаме.уз/
Бизнесда: 2012 йилдан 
бошлаб. 
“Қорақалпоғистон 
компютерлаштириш 
маркази” давлат 
унитар корхонаси. 
 
 
ПҲП/МйСҚЛ хостинг 
9.3. Буюмлар интернети (Internet of Things -IoT)нинг моҳияти ва 
ишлатилиши 
Ҳозирги пайтда биз инсоният ва жамият ҳаётининг технологиялар 
билан бойишининг янада кучайишига жонли гувоҳ бўлиб турибмиз. 
Информацион ва телекоммуникацион технологиялар нафақат замонавий 
инсоннинг яшаш тарзи бўлиб қолди, балки, у замонавий бизнес жараёнларни 
ташкил қилиш учун заруруий бўлган технологик платформа ҳам бўлиб 
қолди. Смартфонларнинг фаол ривожланиши, гаджетлар учун 
(лайффлоггинг 
тизимлари ва девайслар
) мобил иловалар ҳосил бўлиши ҳозирнинг ўзидаёқ 
инсон ҳаётининг турли жиҳатларини тезкор кузатиш, белгилаш, фиксация 
қилиш ва сақлашга имкон беради. Булар доимий контактлар руйҳати, иш 
функцияларининг кетма-кет бажарилиши, банк трансакцияларини бажариш, 
охирги ҳаридлар ҳақидаги маълумотлардан бошлаб то инсоннинг физик ва 
эмоционал ҳолатигача бўлиши мумкин. Янги информатион технологиялар 
маълумотларни йиғиш, сақлаш, агрегация қилиш ва йиғилган маълумотларни 
алмашинишни инсоннинг минимал иштирокида амалга оширишга имкон 
берадилар. Шунинг учун ҳам ушбу технологиялар тўртинчи саноат 
инқилобининг драйверлари бўлиб ҳисобланадилар. Ушбу инқилоб 
масалаларига бағишланган Давос жаҳон ҳалқаро иқтисодий форумида 
муҳокама қилинган технологиялардан бири буюмлар интернети (
Тҳе 
Интернет оф Тҳингс
) концепцияси бўлиб, форумда бу билан боғлиқ бўлган 
масала ва муаммолар ҳамда бу технологиянинг замонавий жамият 
иқтисодий, ижтимоий ва маданий ландшафтига таъсири муҳокама қилинди. 

---

363 
Бу концеция нафақат материал дунё предметларини улар орасида маълумот 
алмашиниш учун интернет воситасида бирлаштира олади, балки 
инсонларнинг яшаш ва иш жойларида ўзларини қандай тутишлари ҳақидаги 
маълумотларни таҳлил қилишга ҳам имкон беради. Давосдаги форум 
томонидан тайёрланган таҳлилга кўра, буюмлар интернети мобил интернет, 
Биг Дата
, тикланадиган энергия манбаълари билан боғлиқ янги материаллар 
ва технологиялар, краудсорсинг, пеер-то-пеер платформалар ҳамда булутли 
технологиялар билан бир қаторда тўртинчи саноат революциясининг 
топ-5
технологик драйверларидан бири бўлиб ҳисобланади. Аввалроқ буюмлар 
интернет (
ИоТ
) 
Гартнер
(
Гартнеръс 2015 Ҳйпе Cйcле фор эмергинг 
Течнологиес
) 
илмий-тадқиқит 
компанияси 
томонидан 
икки 
минг 
технологиялар орасидаги энг керакли, мижозлар билан жуда яхши тескари 
алоқани амалга ошириб берадиган, маҳсулот ва ҳизматларнинг сифатини 
яхшилай оладиган технология сифатида айтиб ўтиган эди. Аммо шуни ҳам 
айтиб ўтиш керакки, 
ИоТ
концепцияси олдин ҳам баъзи бир технологик 
лойиҳалар (
ақлли уй, шаҳар транспортини бошқаришнинг автонов 
тизимлари, заридларнинг индивидуал датчиклари, инсонларнинг физик 
холатини кузатиб борадиган иловалар
) амалга оширилганида бир 
предметларни бошқалари билан улаш воситаси сифатида амалда қўлланилар 
эди. Қандайдир муддат давомида бундай лойиҳалар турли йўналишларда 
(шаҳар бошқарувида, соғлиқни сақлашда, таълимда, тижоратда
) параллел 
равишда ривожланган эдилар. Аммо инфратузилмаларнинг етарли даражада 
ривожланмаганлиги ва тармоқларнинг қуввати етарли эмаслиги уларни 
бирлаштиришга ва маълумотларни инсон иштирокисиз бир қурилмадан 
бошқасига узатишга имкон бермади. Ўз-ўзини мсолаштирувчи тармоқлар ва 
биоалгоритмлардан фойдаланувчи 
ИоТ 
концепциясининг амалга оширилиши 
триллионлаб мижозлар базаси бўлган тармоқлараро маълумот алмашиниш 
имконини берди. Атроф-муҳитдаги буюмларни бирлаштириш бўйича
ИоТ
имкониятлари кўламини кўрсатиш учун қуйидаги маълумотларни 
келтирамиз: Ҳалқаро симсиз алоқа илмий форуми башоратларига кўра, 2020 

---

364 
йилгача битта тармоққа уланадиган буюмлар сони ети тириллионга етиши 
мумкин экан. 
Cисcо
компанияси эса жорий ўн йилликда интернетга 
уланадиган қурилмаларнинг сонини пул кўринишида $14,4 триллион доллар 
деб баҳолади. Бу компаниянинг маълумотларига кўра, ҳозирча жаҳондаго 
99% физик қурилмалар ҳозирча бир-бири билан уланган эмас, аммо, бу 
бизнеснинг ривожланиши ва ўсиши учун жуда катта имкониятлар яратади. 
Буларнинг барчаси келажакда буюмлар интернети иқтосодиётининг пайдо 
бўлишига олиб келади. Буюмлар сони 3-5 минг дона деб ҳисобланади ва бу 
келажакда 50 триллион буюмларни бир информатион тармоққа уланиш 
мумкинлиги истиқболига олиб келади. Шунинг учун ҳам бир қатор илмий-
тадқиқот компанялари ва бир қанча кўзга кўринган олимлар буюмлар 
интернетини тизимнинг янги ривожланиш босқичи деб кўра бошладилар, 
чунки бу инсонларни, жараёнларни, маълумотларни ва буюмарни 
бирлаштириш орқали инсониятга чексиз имкониятлар эшигини очиб 
берадиган концеция ва бу билан боғлиқ технологиялардир. Буюмлар 
интернет концепциясига ўтишда тармоқ гетероген инфратузилма бўлиб 
қолади. Унда биоалгоритмларнинг ишлаб чиқариш қуввати анъанавий 
маршрутлаштириш алгоритмларидан анча кўп миқдорда бўлиб, улар симсиз 
ўз-ўзидан 
мослашувчи 
сунъий 
интеллект 
тизимларнини 
анча 
мукаммаллаштиришга имкон беради. Кейинги йилларда буюмлар 
интернетининг алоҳида тармоқларнинг (
соғлиқни сақлаш, ҳавфсизлик, шаҳар 
инфратузилмаси
), 
бизнес-моделларнинг 
тижоратлаштиришнинг 
ривожланишига таъсири ҳам кучайди. Кейинги пайтларда 
ИоТ
технологияларнинг 
ҳавфсизлигини 
таъминлашга 
катта 
аҳамият 
қаратилмоқда, аммо бу иш муаммонинг тахнологик ва ҳуқуқий томонлари 
билан чегараланиб қолмоқда. Бир қанча илмий ишларда эса буюмлар 
интернетининг ижтимоий ва руҳий жиҳатларига, шу жумладан, жамият, 
ташкилот ва инсонга бўлган таъсирига ҳам эътибор қаратилмоқда. 
ИоТ
технологиясининг 
тарафдорлари 
ва 
фаол 
ишлатувчилари 
унинг 
ривожланишига технооптимизм нуқтаи-назаридан ёндошадилар ва бу 

---

365 
технология таъсирида инсон имкониятлари чексиз равишда кенгайишига 
астойдил ишонадилар. Ҳақиқатан ҳам машинавий технологиялар ва инсон 
имкониятларининг бирлашиши инсоният ривожланиши ҳамда унинг 
салоҳиёти ошиши учун янгидан-янги имкониятлар яратади.