Buxoro davlat universiteti pedagogika fakul’teti texnologik ta’lim kafedrasi

2. Astarli qoplama cho’ntaklarni tikish va asosiy detallarga ulash usullari. 
 
Qoplama cho'ntakning astari avrasiga ulanganda, astar yuqori qirqimi avra 
yuqori qirqimiga to’g’rilanib, o'nggini-o'nggiga qo'yib, 0,5-0,7 sm kenglikdagi 
ag'darma chok bilan biriktiriladi. Bunda chokning o'rta qismida 5-7 sm oraliq 
tikilmaydi. Astarning yon va pastki tomonlari avradan 0,2-0,3 sm kichikroq 
qirqiladi. Cho'ntakni belgilangan yuqori ziyi bo'ylab o'ng tomoni ichkariga 
qaratilib qaytariladi va yon qirqimlari bilan pastki qirqimi atrofidan 0,5 sm 
kenglikda ag'darma chok solib, astari avrasiga tikiladi. Bunda cho'ntak 
avrasining ostki burchaklaridan 0,2-0,3 sm dan salqi hosil qilinadi. Tikilmay 
ochiq qoldirilgan joydan cho'ntak o'ngi tomonga ag'dariladi va maxsus 
mashinada avradan 0,2-0,3 sm kenglikda ziy hosil qilib, ko'klab dazmollanadi. 
Astarning tikilmay qoldirilgan joyi qo'lda yashirin qaviq bilan tikib qo'yiladi. 
Cho'ntakqoplanadigan joyga old bo'lakning teskarisidan yelimli 
bo'ylamalar yopishtiriladi. Old bo'lak o'ngi tomonga belgilangan chiziq bo'ylab 
cho'ntak qo'yiladi va cho'ntak ziyidan modelga muvofiq chok kengligida 
bostirib tikiladi. Cho'ntakning og'iz uchlari uchtadan qaytma baxyaqator yuritib 
puxtalanadi. Tayyor cho'ntak dazmolda yoki pressda dazmollanadi. 
Cho'ntak old bo'lakka bostirma chok bilan ulanganda, cho'ntak yon va 
ostki qirqimlari bo'ylab faltspressda bukib dazmollash yoki maxsus mashinada 
tikiladi. 

---

52 
5 – rasm. 
Qoplama cho’ntak 
astarini avrasiga ag’darma chok 
bilan tikish
 
36 – rasm.
Qoplama cho’ntakni 
faltspressda bukib dazmollash 
Buning uchun cho’ntak qoplanadigan joyga old bo’lakning teskarisidan 
bo’ylamalar qo’yiladi. Qoplama cho’ntakni yelimlab yopishtirish uchun 
maxsus mashinada cho’ntakning teskarisidan uning bukilgan ziylariga kengligi 
0,3-0,4 sm bo’lgan yelim plyonka, ziy chetiga 0,1 sm yetkazmay qo’yiladi. 
Old bo’lak o’ngi tomoniga belgilangan chiziq bo’ylab cho’ntak qo’yiladi,
cho’ntakni qayirib, uning astarini 3 tomoni old bo’lakka bostirib tikiladi.
Cho’ntakning og’zi uchlari 3 tadan qaytama baxyaqator yuritilib puxtalanadi.
Cho’ntak old bo’lakka presslab yopishtiriladi.
Qoplama cho’ntakni old bo’lakka biriktirib ulashda, tikilgan
burchaklaridagi ortiqcha gazlama qirqib tashlanadi. Cho’ntak belgilangan 
chiziq bo’ylab old bo’lak ustiga qo’yiladi. Cho’ntak avrasi uning ustki ziyi 
bo’ylab ulanadi, keyin avra qayiriladi va cho’ntak astarini, uning qirqimlarini 
teskari tomonga 0,5-0,7 sm bukib bostirib tikiladi.