Qurilishda menejment

 
Adabiyotlar 
 
1.
Karimov 
I.A. 
Mamlakatimizda 
demokratik 
islohotlarni 
yanada 
chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi: O`zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo`shma majlisidagi 
ma‘ruzasi. -T.: O`zbekiston, 2010. – 56 b. 
2.
Malo‘y biznes. Organizatsiya, ekonomika, upravlenie: Uchebnoe posobie 
dlya vuzov. G‘Pod red. Prof. V.Ya. Gorofinklya, prof. V.Ya. Gorfinkelya, V.A. 
Shvandara. – 2e izd., perereb. i dop. -M.: YuNITI – DANA, 2008. – 320 s. 
3.
Predprinimatelstvo: Uchebnik. G‘Pod. red. M.G. Lapusto‘. – 4-e izdanie. – 
M.: INFRA-M, 2008. - 667 s. 
4.
Aniskin Yu.P. Organizatsiya i upravlenie malo‘m biznesom: Uchebnoe 
posobie. – M.: Finanso‘ i statistika, 2008. – 160 s. 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

11-Mavzu. Mamlakatimizda tadbirkorlikni investitsiyalashning ustivor 
yo‟nalishlari 
 
Reja: 
 
1.Iqtisodiyotni erkinlashtirish sharoitida va moderinizatsiya qilish 
jarayonida tadbirkorlik faoliyatini moliyalashtirish 
2. Investitsiya faoliyatini buyudjet tomonidan qullab quvvatlash shaklining 
rivojlanishi
3.Kichik korxonalarni investitsiyalash va lizing istiqbolli shaklidir
4.Qarz olish, uni rasmiylashtirish tartibi va qaytarilishi 
1.
 
Iqtisodiyotni erkinlashtirish sharoitida va moderinizatsiya
qilish jarayonida tadbirkorlik faoliyatini moliyalashtirish 
Hozirgi bosqichda har Qanday davlatning tez sur‘atlarda rivojlanishini xorijiy 
investitsiyalarni jalb etmay turib ta‘minlab bulmaydi. 
Chet el investitsiyalari foyda olish maqsadida tadbirkorlik faoliyatiga va 
boshka turdagi faoliyat ob‘ektlariga kushaetgan mulkiy boyliklarning va ularga 
nisbatan huquqlarning, shuningdek intellektual mulkga nisbatan huquqlarning barcha 
turlari chet el investitsiyalari hisoblanadi. 
Tadbirkorlik sarmoyasini chikarish uning chet ellarda uzok muddatga ishlab 
chikarish , savdo, moliya ob‘ektlariga sarflanishi demakdir. 
Jaxon tajribasidan kelib chikadigan bulsak, investitsiya muassasalari yuridik 
shaxslar bo‘lib, kuyidagi vazifalarni amalga oshiradi: vositachilik faoliyati: kimmatli 
kogozlarni chikarishni yulga kuyish: ularni uchinchi shaxs foydasiga joylashtirish 
yuzasidan kafolatlar berish; investorlarning pul mablaglarini jalb kilish maqsadida 
aktsiyalar chikarish xamda pullarni turli inviketlarning turli kimmatli kogozlariga 
kuyish; kimmatli kogozloarni chikarish va muomalasi buyicha maslaxat tarikasidagi 
xizmatlar ko‘rsatish. 
Moliya 
brokerlari, 
investitsiya 
kompaniyalar, 
investitsiya 
buyicha 
maslaxatchilar, investitsiya fondlari shular jumlasidandir. Moliya brokeri yuridik 
shaxs bo‘lib, mijoz xisobidan va uning topshirigi bilan komissiya shartnomasi eki 
topshirigi asosida kimmatli kogozlar oldi-sotdisi paytida vositachilik vazifasini 
bajaradi. Bizda odatda ularni brokerlik firmalari deb yuritishadi. Ular kupincha 
investitsiya buyicha maslaxatchi vazifasini xam birga kushib olib boradi. 
Investitsiya kompaniyasi yuridik shaxs bo‘lib, kimmatbaxo kogozlar bozorida 
mijoz xisobiga emas, balki uzining xisobiga ishlaydi, ya‘ni moliya brokeridan farkli 
ularok, u diller hisoblanadi. 

---

Investitsiya kompaniyasi kimmatli kogozlar chikarishni tashkil etadi, 
uchinchi shaxslar foydasi uchun ularni joylashtirish yuzasidan kafolatlar beradi, 
kimmatli kogozlarga mablag kuyadi, uz nomidan va uz xisobidan kimmatli 
kogozlarning oldi-sotdisi bilan shugullanadi, jumladan kimmatli kogozlarni 
kotirovkalash yuli bilan amalga oshiradi. Respublikada yigirma ikkita investitsiya 
kompaniyasi ro‘yxatga olingan. 
Respublikada fond bozorining uziga xos xususiyati shundan iboratki, u 
endigina shakllanib kelayapti. 
Daslabki bosqichda investitsiya kompaniyasining asosiy vazifasi keyinchalik 
fond operatsiyalarini utkazish uchun mijozlar va sheriklar tarmogini vujudga 
keltirishdan iborat. Xozir xam kelajakda xam asosiy investitsiya okimi davlat mulkini
xususiylashtirishga boglik bo‘ladi. Kompaniya xususiylashtirish xizmatlari bozorida 
faol xarakat kilishi, uslubiy erdamdan tortib aktsiyalarni birlamchi joylashtirishning 
emissiya prospektini tayerlashgacha bo‘lgan butun bir xizmatlar turkumini takdim 
etishi 
zarur. 
Shuningdek, 
investitsiya 
kompaniyasi 
xususiylashtiraetgan 
korxonalarning aktsiyalarini uz mablagiga sotib oladi. 
Investitsiya buyicha maslaxatchi xam yuridik (konsalting firma), xam kimmatli 
kogozlar chikarilishi va muomalada bo‘lishi yuzasidan maslaxat tarikasidagi
xizmatni takdim etadigan jismoniy shaxs bo‘lishi mumkin. 
Investitsiya buyicha maslaxatchilar kuyidagi ish turlarini bajaradi: kimmatli 
kogozlar bozorini tahlil kilish (anik bitimlarni ekspertizalash, konyunkturani urganish 
va bashoratlar); huquqiy maslaxatlar berish; kimmatli kogozlar bilan bo‘ladigan 
operatsiyalar buyicha uslubiy, me‘eriy xujjatlarni ishlab chikish, kimmatli kogozlar 
emissiyasini tayerlash va tashkiliy-uslubiy ta‘minlash; kimmatli kogozlarni 
ta‘minlash; kogozlar majmuasini ta‘minlash, umumiy majmua strategiyasini ishlab 
chikarish, majmua joriy boshkarish yuzasidan maslaxatlar berish; axborot xizmati 
ko‘rsatish. 
Investitsiya fondi yuridik shaxs bo‘lib, u kupchilik kapital egalarining jamoa 
investitsiyalarini boshkaradi. Investitsiya fondi kredit tizimi rivojlangan moliya 
muassasalarining juda muxim kurinishlaridan biridir. 
Jaxon tajribasining ko‘rsatishicha, investitsiya fondlariga extiej shunday 
paytlarda bo‘ladiki, bunda kupdan-kup mayda mablaglarni bir erga tuplash 
imkoniyati va zaruriyati tugiladi. 
Investitsiya fondi ochik va epik turda bo‘lishi mumkin. Epik turdagi fondlar uz 
aktsiyalarini uning egalaridan sotib olishi majbur emas, ochik turdagi fondlar esa 
birinchi talabdaek sotib oladi. 
Investitsiya fondining asosiy vazifasi kupchilik investorlarning mablaglarini 
safarbar kilish va ularni fond nomidan xususiylashtirilaetgan korxonalar 
aktsiyalariga, boshka kimmatli kogozlar va omonatlarga joylashtirishdan iborat. 

---

O‘zbekistonda chet el investitsiyalarini jalb etish yuli bilan bozor iktisodietiga 
utishning Qonuniy-huquqiy asoslari yaratilgan. 
Shuningdek bir kator farmonlar va Vazirlar Maxkamasining Qarorlariga ko‘ra, 
respublikada chet el investorlarining faoliyati uchun kulay huquqiy sharoitlar 
yaratildi, respublikada ishlab topilgan foydani chet el valyutasiga almashtirish va 
xorijga utkazishni asoslashtirish buyicha valyutani tartibga solish to‘g‘risida, tashki 
iqtisodiy faoliyatning erkinlashtirish, ajnabiy fukarolarning uy-joy fondi, ob‘ektlarini 
ular joylashgan er uchastkalari bilan birga mulk Qilib olish imkoniyatlarini 
yaxshilash, Toshkent, Samarkand, Buxoro va boshka shaxarlarda mexmonxona va 
saexlik biznesi soxalarida erkin iqtisodiy xududlar barpo etish amalda joriy etildi. 
O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiy isloxotlarni utkaza borib, xalkaro mexnat 
taksimoti kulayliklaridan kuprok foydalanishga intilmokda, ajnabiy tadbirkorlar 
uchun kulay investiya muxitini yaratmokda. 
Mamlakat uchun chet el investitsiyalarini jalb etishning ustivor soxalariga 
kuyidagilar kiradi: 

agrosanoat majmuasini rivojlantirish, bu esa pirovardida aholini me‘eridagi
turmush faoliyatini ta‘minlash imkoniyatlarini yaratadi; 

sanoatning ustivor soxalarini, ekilgi-energetika majmuini jadal rivojlantirish, 
xalk xo‘jaligining ilm-fan talab tarmoklarida ishlab turgan kuvvatlarni yangilash va 
yangilarini barpo etish, respublikaning importga karamliligini kamaytirish; 

eksport saloxiyatini kuchaytirish va maxsulotlarning raqobatbardoshligini 
kutarish, eksportda mashinasozlik texnika maxsulotlari, tayer maxsulotlar xissasini va 
xajmini kupaytirish; 

kichik va urta tadbirkorlikni rivojlantirish, kadimgi xunarmand va an‘anaviy 
x‘unarmandchilikni tiklash; 
Sug‘urta tizimi- iktisodietning aloxida muxim tarmogidir. O‘zbekistonning 
sug‘urta bozorida 60 ga yakin davlat va xususiy sug‘urta kompaniyalari bor. 
O‘zbekistonda uchta kompaniya mashxur buldi. Bular O‘zbekiston 
Respublikasining davlat sug‘urtasi Bosh boshkarmasi; ―Uzbektinvest‖ milliy sug‘urta 
kompaniyasi xamda ―Madad‖ agentligi‖ aktsiyadorlik jamiyatidir.