Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш

III БОБ. ИНСОННИНГ РИВОЖАЛИНШИДА ИЖТИМОИЙ-ЭКОЛОГИК 
ОМИЛЛАРНИНГ ТАЪСИРИ 
3.1. Жамиятнинг табиат билан узаро муносбатлари ривожланиши ва
ижтимоий-экологик муаммоларнинг пайдо булиши 
Инсоният турмуш тарзига фан-техника таракдиѐти катта таъсир утказиб, 
жамиятнинг табиат билан узаро муносабатини анча фаоллаштирмокда. Бу ижтимоий 
ривожланишнинг энг асосий омилларидан биридир. Инсоннинг биосферага таъсир 
утказиши ҳам миқѐси буйича, ҳам жадаллиги буйича кескин усганлиги бутун дунѐда 
экологияга, унинг услубий ва амалий куринишларига қизиқишни кучайтирмокда. Эколог 
И.Т.Фроловнинг таъкидлашича, инсоният кудрати роятда ошиб бораѐтган техника 
воситалари 
ѐрдамида 
табиат 
бойликларини 
жадал 
истеъмол 
эта 
бориб,ўзциливилизацияси ривожланиши ва биология тури сифатида узининг усиши 
шароитлари бехад яхшиланганлиги бутунги кунда рад этиб булмайдиган ҳақиқатдир. 
Бироқ табиатни буйсиндира бориб, инсонўзҳаѐт фаолиятининг табиий негизларига анча 
путур етказиб, жамият билан табиат Ўртасидаги узаро таъсирни бузганлиги ҳам 
равшандир. Бу иж;тимоий ва инсоният учун аҳамиятли булган экология муаммосининг 
моҳиятини ташкил этади. Бундай шароитда «Инсон экологияси» фанини 
ривожлантириш, унинг услубий ва ижтимоий-гигиена жихатларини тадқиқ этиш 
зарурати тоборо ортиб боради. Мазкур фан одамлар ва табиат, инсон ва биосферанинг 
узаро муносабатини ҳаѐтнинг аниқ ижтимоий -иктисодий ва сиѐсий шароитлари билан 
боглиқ хрлда урганиши зарур. 
«Инсон экологияси»га материалистик ѐндашиш бир томондан, унинг ҳам мажмуи, 

---

15 
ҳам глобал характерини, иккинчи томондан эса, ижтимоий ривожланишнинг замонавий 
ишлаб чикариш, фан-техника, маданият тарақкиѐти усишининг янада умумий 
жараѐнлари билан боглиқ хрлда аниқ ижтимоий контексстда келиб чиқиши ва 
моҳиятини куриш имконини беради. Илмий техника инқилоби даврида фан ва 
амалиѐтнинг купдан-куп йуналишлариўзтадқиқотлари марказида тобора купроқ 
инсонни, унинг ижтимиой биологик табиатини, фаровонлигини курмокдалар. 
Инсон саломатлиги бугунги кунда жамиятнинг мураккаб тарихи ва хозирги 
тараққиѐти оқибати эканлиги аникданган. Шу боисдан тиббий санитария - гигиена 
тадбирларининг биронтаси хам, улар канчалик илмий асосланган ва техникавий 
ривожланган булмасин,ўзузича жамият аъзоларининг 
СОҒЛИГИHИ 
сақлаш ва 
ривожлантириш, муҳофаза қилишни таъминлай олмайди. Бунинг учун бутун 
жамиятнинг ижтимоий ишлаб чикдриш - иктисодиѐт тузилмасини илмии ташкил 
кдлиш, меҳнат, дам олиш, маънавии ва жисмоний тарбия шароитларини вужудга 
келтириш, ҳаѐт тарзи маданияти ривожлантиришни такрза этилади. 
Ушбу муаммолар жамиятнинг табиий шароитлар билан узаро таъсири тутри ва бу 
таъсирни такомиллаштиришга йуналтирилгандагина ҳал этилиши мумкин. Бунда 
барча географик минтакалар, жонли ва жонсиз табиатдаги барча жараѐнлар, 
планетамизнинг ҳамма сохдлари кдмраб олинади. Хозирги даврда табиатни шунчаки 
мухрфазалаш эмас, балки инсон, табиат ва улар Ўртасидаги мувофикдикни янада 
такомиллаштириш талаб этилади.