Университети кимё – технология факультети

ТЕМИР - БЕТОН КОНСТРУЦИЯЛАРНИ ҲИМОЯЛОВЧИ 
ТАРКИБЛАР ЯРАТИШ БОРАСИДА ТАДҚИҚОДЛАР НАТИЖАЛАРИ 
Машарипова Х.Ф., Жуманиязова Д.М., Жуманиязов М.Ж. 
Урганч давлат университети 
Темир-бетон конструкциялар биноларнинг асосий таянчи хисобланади. 
Улар ташқи муҳитлар таъсирида емирилса иншоат мустахкамлигининг 
пасайишига ва вақт ўтиб уйни қулашига олиб келади. Арматурадаги 
коррозия жараёнлари металлнинг механик хусусиятларининг пасайишига, 
катта ҳажмдаги коррозия маҳсулотларини шаклланишига, бетоннинг 
арматурадан деламинатсиясига ва натижада темир-бетон элементнинг йўқ 
қилинишига олиб келади. Шунингдек, юқори кучланиш шароитида 
арматуранинг коррозион ёрилиши муаммосини келтириб чиқаради. 
Ҳавола қилинаётган ушбу илмий иш бугунги куннинг энг долзарб 
масаласига қаратилган бўлиб, темир-бетон элементларнинг коррозияга олиб 
келиши мумкин материалларнинг таркибига маҳаллий ресурсларни ва саноат 
чиқиндиларини киритиш орқали уларнинг мустаҳкамлигини пасайтирмаган 
холда агрессив муҳитлардан сақлашни таъминлашдан иборат. Хозирги 
вақтда бетонлардаги энг хавфли коррозия тури хлорид, сульфат ва карбонат 
коррозиясидир, чунки уларнинг маълум бир консентратциясида бетон дарҳол 
ҳимоя воситасини йўқотади ва бетонни шикастлайди. Коррозияга қарши 

---

338
ингибиторларнинг осон топилувчан хом ашёларга ёки саноат чиқиндиларига 
асосланган технологияларини яратиш зарур. Коррозия ва ҳимоялаш 
механизмининг назарий асосларини илмий асослаш занг ўзгартирувчиси 
хоссаларига эга бўлган коррозияга бардош қопламаларни ишлаб чиқариш 
имкониятини беради. Лигнин кимёсининг тарихи бу муҳим табиий 
полимерни қайта ишлаш орқали бетон конструкцияларни агрессив 
муҳитлардан ҳимоялашга йўналтириш имконини беради. 
Дастлаб лигнин таркибидаги функсинал гуруҳларни 60-200 
0
ҳароратда 
термик оксидлаш орқали фаоллаштиришга эришдик. Бунда масса йўқотиш 
кузатилди ва 3-7%ни ташкил этди. Кейинчалик ишқорда эрувчи массани 
олиш борасида тадқиқодлар олиб бордик ва таркибга H
2
SO4, H
3
PO
4
, 
CH
3
COOH, HNO
3
, HCI кислоталарини киритдик. Тадқиқодлар натижалари 
қуйидаги жадвалда келтирилди. 
Лигнинни ноорганик кислоталар билан модифицирлаш 
борасидагитадқиқотлар натижалари