Mexanika. Moddalar 3 XIL holatda bo’ladi: Qattiq Suyuq Gaz Qattiq jism

 
To’lqinlar 
 

---

238.
To’lqin-
Vaqt o’tishi bilan tebranishlarning fazoda tarqalishi to’lqin deyiladi. 
To’lqinlar 2 turli bo’ladi: 
1.Ko’ndalang to’lqin 
2.Bo’ylama to’lqin 
239.
Ko’ndalang to’lqin-
Tarqalish yo’nalishi tebranish yo’nalishiga perpendikulyar bo’lgan to’lqin ko’ndalang to’lqin
deyiladi. 
240.
 Bo’ylama to’lqin-
Tarqalish yo’nalishi tebranish yo’nalishi bilan bir xil bo’lgan to’lqin bo’ylama to’lqin deyiladi. 
Kondalang mexanik to’lqinlar faqat qattiq jismlarda va suyuqlik sirtlaridagina tarqala oladi. 
Bo’ylama mexanik to’lqinlar suyuqliklarda ham, gazlarda ham qattiq jismlarda ham tarqala oladi. 
241.
Tovush to’lqinlari-
Chastotasi 17 
Gs
dan 20 ming 
Gs 
gacha bo’lgan to’lqinlar tovush to’lqinlari deyiladi. 
242.
Infratovush to’lqinlari-
Chastotasi 17 
Gs 
dan kam bo’lgan tovush diapazonidagi to’lqinlar infratovush to’lqinlari
deyiladi. 
243.
 Ultratovush to’lqinlari-
Chastotasi 20 ming 
Gs 
dan katta bo’lgan tovush diapazonidagi to’lqinlar ultratovush
to’lqinlari deyiladi. 
Tovushning qattiqligi 
amplitudaga, 
balandligi 
chastotaga
bog’liq. 
Tovush to’lqinlari vakuumda tarqalmaydi. 
Tovushning havoda tarqalish tezligi havoning zichligiga bog’liq emas, haroratga bog’liq va harorat ortish bilan
ortadi.
244.
Gyugens prinspi-
Fazoning to’lqinlar g’alayoni yetib brogan istalgan nuqtasi ikkilamchi to’lqinlar manbaiga aylanadi. 
245.
Gyugens-Frinel prinspi-
Fazoning to’lqinlar g’alayoni yetib brogan istalgan nuqtasi ikkilamchi to’lqinlar manbaigina
bo’lib qolmasdan balki, interferensiyalash natijasi hamdir aylanadi. 
246.
Interferensiya-
To’lqinlarning o’zaro qo’shilishi natijasida bir-birini kuchaytirishi yoki zaiflashtirishi interferensiya
deyiladi. 
247.
Interferensiya-
Fazoning biror nuqtasida to’lqinlar energiyalarining butunlay qayta taqsimlanishini yuzaga keltirgan
holda qo’shilishi interferensiya deyiladi. 
248.