Segiz min` jilliq tariyxqa iye milliy pedagogikamizda oqiwshilardin` bilimin baxalaw
Bes balli baxalaw sistemasi o`z da`wirinde belgili da`rejede unamli na`tiyjeler berdi,
kemshiligide az bolmadi, sonin` ushin ol qatti sing`ada alindi. Bes balli baxalawda
oqiwshilardin` bilimin tekseriw xa`m baxalaw sistemasi alip barilmadi. 2-4 baxadan shereklik
baxa shig`arildi. Ko`pshilik temalardin` oqiwshilar ta`repinen qanday da`rejede o`zlestirilgenligi
Reyting so`zi angli÷an tilinen kelip shiqqan bolip «rating» bizin`she baxa, ta`rtip degen
ma`nisti bildiredi. Du`n`yanin` qatar ma`mleketlerinde oqiwshilardin` bilim, eplilik,
ko`nlikpelerin tekseriw xa`m baxalawda reyting sistemasi qollaniladi.
Jan`a zaman oqiwshilardin` bilimin tekseriw xa`m baxalaw-g`a jan`a talaplar qoya basladi.
Usig`an baylanisli respublika-mizda test sorawin qollaw 1994-jildan baslandi. 1996-jili joqari
oqiw orinlarinda studentlerdin` bilimin reyting sistemada tekseriw xa`m baxalawg`a o`tildi.
1996-jildan baslap oqiwshilardin` bilimin reyting sistemada tekseriw xa`m baxalaw
respublikamizdin` ayrim mekteplerinde ta`ji-riybe-sinawdan o`tkerildi. Olardin` juwmag`i
sipatinda 1999-jili «Uliwma orta bilim beriw mekteplerinde oqiwshi-lardin` bilim da`rejesin
qadag`alawdin` reyting sistemasi xaqqinda Nizam» xa`m «Uliwma bilim beretug`in
mekteplerdin` I-IU klass oqiwshilarinin` bilim da`rejesin baxalawdin` reyting usili tuwrali
Ustav» islenip shig`ildi. Bul ma`mleketlik xu`jjet-ler tiykarinda uliwma orta bilim beretug`in
mektepler xa`m orta arnawli oqiw orinlarinda 1999-jildan bilimdi tekseriw menen baxalawdin`
reyting sistemasina o`te basladi. Joqarida ati atalg`an ma`mleketlik xu`jjetlerdi xa`m
oqiwshilardin` bilimin tekseriw menen baxalawdin` reyting sistemasin jetilistiriw maqsetinde
2000-jili «Uliwma orta bilim ma`keme (mektep)lerindegi oqiwshilardin` bilimin reyting
tekseriw sistemasi xaqqinda waqitsha reje» xa`m 2001-jili «Uliwma orta bilim beretug`in
mekteplerde oqiwshilar tayarlig`i da`rejesinin` reytingi xaqqinda reje» qabil etildi. Reyting
sistemasin qollawdag`i ta`jiriybeler O`zbekstan Respublikasi xaliq bilimlendiriw ministrligi-nin`
2005-jil, 25-maydag`i 130-sanli buyrig`i menen tastiyiq-lang`an «Uliwma orta bilim beriw
mektepleri oqiwshilarinin` bilim tayarlig`i da`rejesin aniqlawdin` ko`p balliq reyting sistemasi
tuwrali» Rejede ja`ne de jetilistirildi. Reyting sistema xaqqindag`i ma`mleketlik xu`jjetlerdi
xa`m olardi qollawdag`i ta`jiriybelerdi mekteplerde jetilistiriw dawam etpekte.
Oqiwshilardin` bilimin reyting sistemada tekseriw xa`m baxalaw oqitiw protsesinin`
ajiralmas bo`limi, juwmaqlawshi basqishi xa`m jan`a pedagogikaliq texnologiyanin` bir tu`ri
bolip esaplanadi. Onin` tiykarg`i maqseti xa`r qiyli tekseriw tu`rlerin qollanip uliwma orta
bilimnin` ma`mleketlik bilimlendiriw standarti, oqiw bag`darlamasi talaplarin orinlawdan xa`m
oqiwshilardin` o`zbetinsheligin, do`retiwshilik oylawin, do`retiwshilik uqiplig`in, miynet
iskerligin rawajlandiriwdan ibarat.
Reyting sistema oqiwshilardin` oqiwdag`i juwapkershiligin asiradi, bilimdi sanali
o`zlestiriwge, sistemalas-tiriwg`a, uliwmalastiriwg`a, juwmaq shig`ariwg`a, iyelegen bilimdi
a`melde qollawg`a, o`zin-o`zi xa`m o`z-ara tekseriwge u`yretedi. Bilim, eplilik xa`m
ko`nlikpelerdi o`zlestiriwdegi kemshiliklerdi saplastiriwg`a, u`lgermewshiliktin` aldin aliwg`a
ja`rdem beredi.
Ma`mleketlik bilimlendiriw standarti talabina say mug`allimlerdin` bilim beriwine,
oqiwshilardin` bilim aliwina za`ru`riy jag`daylar tuwdiradi. Oqiwshilardin` biliminin` sapasin
tekseriw xa`m baxalawda a`dillik printsipin iske asiriwdi, sarras xa`m ja`riyaliliq penen
ju`rgiziwdi ta`miyinleydi. Respublikanin` xa`r tu`rli aymaqlarindag`i mekteplerde oqitiw
na`tiyjelerin tallaw, salistiriw xa`m juwmaq shig`ariwg`a, oqiwshilardin` jas, jeke o`zgeshelik-
lerin, ziyrekligin, uqiplig`in aniqlawg`a ko`meklesedi. Bilimdi iyelewge qumarliqti oyatadi,
oqiwshilar arasinda ba`sekeli ortaliqti payda etedi, o`z betinshe sistemali tu`rde sapali jumis
islewge xa`m o`z betinshe bilim aliwg`a jollaydi.
Reyting texnologiyani bes balli baxalaw sitsemasi menen salistirg`anda u`lken
artiqmashliqlarg`a iye. Reyting sistemada oqiwshilardin` bilim, eplilik, ko`nlikpe xa`m
do`retiwshilik islerin tekseriw ja`ne baxalaw tema, bilim, pa`n boyinsha turaqli tu`rde, sistemali
ra`wishte toliq xa`m a`dil sho`lkemlestiriledi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
