Улыума пед лекция

kompensatsiyalaw, ornin 

bosiw  mu’mkin.  Ko‘riw  qa’bileti  a’zzi  balalar  sezgi  organlarina  tayang’an  halda  barmaqlari 

menen Brayl shriftinen paydalanadi.  Bunda ha’rip alti nuqta kombinatsiyasi menen belgilenedi. 

Esitiw  qa’bileti  a’zzi  balalar  bolsa  ima-ishara,  yag’niy  daktil  so’ylewdan,  barmaqlar  ha’reketi 

menen an’latilatug’un so’ylewdan paydalaniwlari mu’mkin. 

Pedagogikaliq  korreksiya  jan’a  pa’n.  Ol  tiykarinan  19  a’sirdin’  ortalarinda    rawajlana 

basladi. 1925 jilda Moskva qalasinda Eksperimental defektologiya instituti du’zilip bul institutti 

ulli  psixolog professor Vigotskiy L. S. basqardi.  

L.S.  Vigotskiy  anomal  balalar  rawajlaniwindagi  o’zgesheliklerdi  u‘yrenip,  nuqsannin’ 

quramali du’zilisi haqqindag’i ta’liymatti islep shiqti. Ol “Pedagogikaliq korreksiyanin’ tiykarg’i 

kemshilikleri”  kitapinda  anomal  balalar  menen  rawajlantiriwshi  ta’limdi  alip  bariw  kerekligini, 

korreksiya,  kompensatsiya  usullari  ha’m    bulardi  a’melge  asiriw  jollarin  ko‘rsetip 

berdi.L.S.Vigotskiy  anomal  balada  tek  g’ana  "unamsiz"  emes,  al  "unamli"  ta’replerin  de 

u‘yrenip, aniqlap, usilarg’a tayang’an halda ha’m  potensial qa’biletti inabatqa ala otirip, ta’lim-

ta’rbiya  islerini  sho’lkemlestiriw  za’ru’rligine  dikkatti  qaratadi.  Ol  defektologiya  tarawinda 

u’lken  teoriyaliq  miyras  qaldirdi  ha’m    haqli  tu’rde  defektologiya  pa’ninin’  tiykarin  saliwshi 

bolip sanaladi. 

---

Ataqli  psixolog  L.  V.  Zankov  1935  jildan  L.  S.  Vigotskiy  menen  birgelikte  isley  basladi. 

Bul  alimlardin’    buring’i  sovet  psixologiyasi  ha’m    defektologiyanin’  teoriyaliq  ta’repten 

qaliplesiwinde  u’lken  a’hmiyetke  iye  bo‘ldi.  Olar  aqliy    ta’repten  qalaq  balalar  psixikasi 

rawajlaniwi  nizamliqlarin  u‘yrenip,  "rawajlaniwdin’  toqtaw  teoriyasi",  "shegara"  degeneratsiya 

teoriyasi", "ruwhiy defektli" siyaqli g‘ayri ilmiy ha’m  reaksion teoriyalardi ashti. 

Eksperimental  psixologiya  laboratoriyasida  anomal  balalardin’  rawajlaniwi  arnawli  ta’lim 

ta’siri  astinda  qanday  o‘zgerip  bariwini  u’yreniw,  olardag’i  bar  bolg’an  nuqsanlardi  da,  unamli 

ham unamsiz ta’replerdi aniqlaw ushin qiyosiy eksperimental izertlewler o‘tkerildi. 

Sag’lam  ha’m    anomal  balalarda  biliw  iskerliginin’  rawajlaniwin  I.  M.  Solovyev  te  ha’r 

ta’repleme u’yrendi. “Normal ha’m  anomal balalarda biliw iskerliginin’ psixologiyasi" atli kitap 

usi istin’ na’tiyjesi bo‘ldi. I. M. Solovyev bir topar xizmetkerleri menen qiyoslashnin’ quramali 

formalarin eksperimental izertlewler ja’rdeminde u’yreniwde haqiyqiy novatorlik ko‘rsetti. 

Eksperimental  defektologiya  instituti  1943  jilda  Russiya  Pedagogika  pa’nleri 

akademiysinin’  Defektologiya  iilmiy-izertlew  institutina  aylantirildi.  Ha’zirgi  zaman 

Pedagogikaliq  korreksiya  pa’ninin’  rawajlaniwinda  usi  institut  xizmetkerlerinin’  roli  u’lken 

boldi. 

1920 jilda Rusiyada anomal balalardi ta’rbiyalaw instituti ashilip, 1925 jilda bul institut 2-

Moskva  ma’mleket  universiteti  pedagogika  fakultetinin’  defektologiya  bo‘limine  aylantirildi, 

1930  jili    Moskva  ma’mleket  pedagogika  instituti  qasinda  o’z  aldina  defektologiya  fakulteti 

ashildi.  Ha’zir  Russiya  ma’mleketinin’  derlik  barliq  jerlerinde  Pedagogikaliq  korreksiya 

akultetleri yamasa bo‘limlarinda joqari mag’liwmatli defektologlar tayarlaw jolg’a qo‘yilg’an. 

O‘zbekstanda  Pedagogikaliq  korreksiya  pa’ninin’  rawajlaniw  1967  jildan  baslab  tezlesti, 

sebebi usi jili Nizomiy atindag’i Toshkent ma’mleket pedagogika institutinin’ Pedagogika ha’m  

psixologiya  fakulteti  qasinda  oligofrenopedagogika  bo‘limi  sho’lkemlestirildi.  Bul  bo‘limge 

1976 jili surdopedagogika bo‘limi qosildi. 1984 jili bolsa mustaqil defektologiya fakultetinin’ bir 

neshe  bo’liminde  ta’lim  berile  baslandi.  Ha’zirgi  ku’nde  TDPU  BTU  ha’m    defektologiya 

fakultetinde Defektologiya kafedrasi jumis alip barmaqta, defektolog bakalavr ha’m  magistrlar 

bilim  almaqta.  Ta’lim  ku’ndizgi  ha’m    sirtqi  bo‘limde  o’zbek  ha’m    rus  tilinde 

sho’lkemlestirilgen.   

Defektologiya  pa’ninin’  rawajlaniwi  na’tiyjesinde  onnan  to’mendegi  tarmaqlar  o’z  aldina 

pa’n  sipatinda  ajralib  shiqti: