O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

7.2-jadval 
Ekskursiya xizmatida obyektlarni ko„rsatishni tashkillashtirish
13
 
Gid ko„rsatmalari 
Ekskursantlar harakati 
Ushbu masjidga nigoh tashlang 
Ekskursant obyektga umumiy nigoh 
tashlaydi. 
Shahar markazida juda qulay 
joylashgan ushbu mehmonxonaga 
nigoh tashlang 
Ekskursant mehmonxona binosiga 
qarab uning «qulayligi» nimada 
ekanligini tushunishga harakat qiladi. 
Moviy rang yarashib turgan ushbu 
binoga e‘tibor qaratsangiz 
Ekskursant binoga e‘tibor qaratib, nima 
uchun aynan moviy rang ko‗proq 
ma‘qulligini o‗ylaydi. 
Shoir ish kabineti joylashgan ikkinchi 
qavatning chap tomonidagi ikki 
derazaga e‘tibor bering 
Ekskursant ushbu derazalarni topib ish 
kabinetini tasavvur qilishga harakat 
qiladi. 
Erta sahardan katta yozuv stoli yonida 
o‗tirib o‗z ishini boshlagan olimni 
tasavvur qiling 
Ekskursant xayolan bino devorlarini 
olib tashlab, yozuv stoli yonida 
o‗tirgan olimni tasavvur qiladi. 
Ushbu muzeyga e‘tibor qarating. U 
avvalgi observatoriya o‗rniga qurilgan. 
Uning diametri 46 metr va balandligi 
30 metr ichida ulkan marmar sektanta 
bo‗lib, undan Ulubek Quyosh, Oy va 
yulduzlarni kuzatgan 
Ekskursant gidning hikoyalariga 
tayanib, voqeani ko‗z oldida 
jonlantiradi. 
13
7.2-jadval. Muallif ishlanmasi. 

---

67 
Ekskursantlarga nisbatan uzoqroqda joylashgan obyektlarni yoki me‘moriy 
ansambllarni 
(masalan, 
«Registon»maydoni, 
«Shohi 
Zinda» 
majmuasi) 
ko‗rsatishning o‗ziga xos jihatlari bor. Bu yerda obyektlarni ko‗rsatishning 
panoramali usulini qo‗llash maqsadlidir. Ekskursantlar ongida obyekt to‗risida 
tasavvur uyonishi uchun ular obyektga bir necha marotaba ko‗z tashlashlari kerak 
bo‗ladi. Ushbu jarayonni gid o‗z ko‗rsatmalari bilan yo‗naltiradi.
Murakkab konstruksiyali obyektlarni yoki keng joylar - bolarni, urush maydoni 
kabi obyektlarni ekskursantlar o‗zlashtirishlari oson kechishi uchun avval hududni 
maket, model, chizma, rejada ko‗rsatish maqsadlidir. Bu ekskursantlarga obyekt 
konstruksiyasini tushunishga, o‗lchamlarini his etishga, detallarini o‗rganishga 
yordam beradi.
Ekskursiya xizmatida obyektlarni ko‗rsatish jarayoni ikki tomonlama jarayon 
bo‗lib, u quyidagilarni birlashtiradi: 
a) obyektning mohiyatini tushuntirishga yo‗naltirilgan gidning faol 
harakatlarini; 
b) ekskursantlarning faol harakatlarini (kuzatish, o‗rganish, tadqiq qilish). 
Gid o‗z izohlari bilan ekskursantlar qarshisida turgan obyektlarni ko‗rishga 
yordam qiladi. Gid ko‗rsatmalarini bir necha guruhga bo‗lish mumkin: 

ekskursantlarni obyektning ma‘lum bir qismi yoki detaliga yo‗naltiruvchi; 

ekskursantlar diqqatini aniq obyektga yo‗naltiruvchi; 

bir obyektni (avval ko‗rilgan) ikkinchisi bilan solishtiruvchi; 

obyektni chuqurroq tushunish maqsadida uning o‗ziga xosligini izohlovchi; 

obyektni atrof muhitdan, bir qator o‗xshash obyektlar, ansambllardan 
ajratuvchi; 

o‗z kuzatuvlari asosida xulosalar qiluvchi.