Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

Nazorat savollari: 
1.
Zamonaviy bozor iqtisodiyoti va sifat siyosati. 
2.
Sifat kategoriyasining mohiyati va ahamiyati. 
3.
Mahsulot sifati ko`rsatkichlari. 
4.
Sifat, baho va baholash. 
5.
Mahsulot sifatini boshqarish. 
6.
Standartlashtirish va standartlar. 
7.
Sertifikatsiyalash va sertifikatlar.
8.
Sifat va xorijiy tajribalar. 
9.
Mustaqillik yillarida mahsulot sifatini va uning raqobatbardoshligini oshirish 
borasidagi yutuqlar va istiqboldagi vazifalar. 

---

120 
IX BOB.
SANOATDA TANNARX, FOYDA VA ISHLAB CHIQARISH 
RENTABELLIGI
 
Reja: 
9.1. Qiymat va tannarx nazariyasi, ishlab chiqarish sarflarini kamaytirishning ilmiy 
asoslari.
9.2. Mahsulot ishlab chiqarish tannarxini hosil qiluvchi xarajatlarni guruhlash. 
9.3. Foydaning mohiyati va uning turlari. 
9.4. Rentabellik va uning turlari. 
9.5. Mahsulot tannarxini pasaytirishning manbalari va omillari. 
Tayanch iboralar: 
xarajatlar, mahsulot tannarxi, kalkulyatsiya moddalari, 
mahsulotdan olingan foyda, mahsulot rentabelligi, ishlab chiqarish rentabelligi. 
 
9.1. Qiymat va tannarx nazariyasi, ishlab chiqarish sarflarini kamaytirishning 
ilmiy asoslari 
Iqtisodiyot nazariyasida qiymat va tannarx masalasi alohida ahamiyat kasb 
etadi. Jumladan, qiymat tushunchasi borasida bir qator munozarali fikrlar mavjud. 
Ayrim iqtisodchi olimlar tovarning qiymatini uning natijaliligi bilan bog`lasalar, 
ayrimlari tovar qiymati – tovar ishlab chiqaruvchilarning tovarda gavdalangan va 
unda moddiylashgan ijtimoiy mehnati, deb hisoblaydilar. Boshqalari esa tovarning 
qiymatini ushbu tovarga bo`lgan talab va taklif, ya`ni tovarning noyobligi 
belgilaydi, deb hisoblaydilar. 
Umuman olganda, tovarning qiymati uning boshqa tovarga ayirboshlana 
olish darajasini aniqlash uchun zarurdir. Narx (baho) va qiymat tushunchalari 
orasida deyarli farq yo`q. Faqatgina narx (baho) – bu tovar qiymatining puldagi 
ifodasidir xolos.
Iqtisodiyotda