Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

Nazorat savollari 
1.
Rejalashtirish
2.
Rejalashtirish texnologiyasi nimalardan tashkil topadi? 
3.
Biznes-reja kim tomondan tuzilishi mumkin? 
4.
Biznes-reja bo`limlari nimalardan tashkil topadi? 
5.
Rejalashtirishning mohiyati va vazifalari nimalardan iborat. 

---

262 
XVIII BOB.
TAYYORLOV FAOLIYATINI REJALASHTIRISH. 
 
Reja: 
18.1. Paxta xom-ashyosini tayyorlash, saqlash va uni tashish rejasi. 
18.2. Paxta xom-ashyosini tayyorlash xarajatlari smetasi. 
18.3. Paxta xom-ashyosini tayyorlov maskanidan zavodga tashib keltirish xarajati 
smetasi. 
18.4. Quritish-tozalash tsexi faoliyatini rejalashtirish. 
Tayanch iboralar:
tayyorlov faoliyati, tranzit usul, tayyorlov faoliyati 
xarajatlari smetasi, quritish va tozalash xarajatlari, paxta xom-ashyosini zavodga 
tashib keltirish xarajati smetasi.
 
18.1. Paxta xom-ashyosini tayyorlash, saqlash va uni tashish rejasi. 
Paxta tozalash korxonalari biznes-rejasi tayyorlov faoliyatini rejalashti-
rishdan boshlanadi. Uni biznes-reja tarkibiga qo`shilishi paxta tozalash korxona-
larning qishloq xo`jaligi mahsulotlarni qayta ishlashdagi ajralib turadigan 
xususiyati hisoblanadi. Biznes-rejaning bu bo`limida paxta xom-ashyosini 
tayyorlash, saqlash va uni paxta tozalash zavodiga tashib keltirish hajmi, har bir 
tayyorlash maskani bo`yicha 
paxtaning tannarxi
ko`rsatkichlari aniqlanadi.
Shunday qilib, xom-ashyo resursiga ehtiyoj va uning qiymati hisoblanadigan 
tayyorlov faoliyati rejasi paxta tozalash korxonalari ishlab chiqarish dasturi va 
biznes-rejasining boshqa bo`limlarini hisoblashda tayanch boshlang`ich bazalardan 
hisoblanadi.
Paxta tozalash korxonalarda amaldagi hisoblash uslubiyatiga binoan 
tayyorlov faoliyati rejasi quyidagi xo`jalik jarayonlari va ishlarning asosiy 
ko`rsatkichlarni hisoblashni qamrab oladi: 
•
Paxta xom-ashyosini tayyorlash, saqlash va tashish, paxta etishtiruvchi 
xo`jaliklarni ekishga mo`ljallangan chigit bilan ta`minlash; 

---

263 
•
Mexanizatsiyalashtirilgan 
ishlar 
hajmi 
mexanizatsiyalarga 
va 
elektroenergiyaga ehtiyoj; 
•
Mehnat va uni haqi; 
•
Paxta xom-ashyosini tayyorlash smetasi va uni zavodgacha tashib keltirish 
smetasi; 
•
Tayyorlov maskanida paxta xom-ashyosi tannarxi. 
Qurilish-tozalash tsexi faoliyati tayyorlov faoliyati tarkibiga kirsada, uning 
ish faoliyati rejasi alohida tuziladi. 
Rejani tuzish uchun hisob-kitob ishlarini amalga oshirish, me`yoriy 
materiallarini aniqlashtirish zavod xizmat ko`rsatadigan hududda paxtani 
tayyorlash haqida bir qancha ma`lumotlarni olish talab etiladi. Sanab o`tilgan 
ko`rsatkichlar bo`yicha hisob-kitoblar har bir tayyorlov maskani uchun alohida 
hisoblanib, paxta tozalash zavodi bo`yicha umumlashtiriladi. 
Paxta xom-ashyosini tayyorlash, saqlash va tashish, shuningdek ekishga 
mo`ljallangan chigit bilan ta`minlash bo`yicha hisob-kitoblar mehnat va ish haqi, 
materiallar, elektroenergiya va boshqa tayyorlov faoliyati xarajatlarini keyingi 
bosqichlarda hisoblash uchun asos bo`lib xizmat qiladi.
Tayyorlov faoliyatini tavsiflovchi 
ko`rsatkichlarni
rejalashtirishda va hisobga 
olish paxta xom-ashyosining fizik va konditsion og`irliklari bo`yicha olib beriladi. 
Paxta xom-ashyosini kalkulyatsiyalashda konditsion og`irlikdan foydalaniladi. 
Tayyorlov faoliyati rejasi har bir paxta tozalash maskanlarining paxta xom-
ashyosini tayyorlash, saqlash va uni zavodga etkazib berishdagi qobiliyatlarini 
aniqlashga asoslangan. Ushbu rejaning oxirgi natijasi bu paxta tozalash zavodiga 
qayta ishlash uchun etkazib beriladigan paxta 
miqdori 
va 
tannarxi
hisoblanadi. 
Paxta xom-ashyosi sifati va uning tannarxi paxta tozalash maskanlari faoli-
yatining samarasini baholaydigan eng 
asosiy ko`rsatkich
bo`lib, ularni sifatli saq-
lash va qayta ishlovga yetkazib berish ishlab chiqarish samaradorligini oshirish-
ning hamda paxta mahsulotlari tannarxini pasaytirishning asosiy omili hisoblanadi.